سعی کنید تا حدامکان با فرزندان‌تان درباره امور مالی خانواده روراست باشید. البته نیاز نیست تمام جزئیات را با آن‌ها به اشتراک بگذارید؛ تنها پیرامون مسائلی صحبت کنید که مقتضی سن کودک باشد.
پس از آن‌که تصمیم‌تان درباره‌ی باز کردن مسائل مالی خانواده با کودکان‌تان جدی شد، باید دو چیز را مشخص کنید:
- دقیقا از چه زمانی قصد صحبت با آن‌ها را دارید؛
- آگاهی از کدام اطلاعات به درد آن‌ها می‌خورد.
تکرار می‌کنیم که شما مجبور نیستید تمام زیر و بم امور مالی‌تان را با آن‌ها به اشتراک بگذارید.
شما در هنگام افشای اطلاعات مالی به کودکان باید دو حوزه کلی را مد نظر بگیرید:
- امور مالی روزانه‌تان؛
- مواقعی که دچار مشکل مادی می‌شوید؛
پس از آن‌که فهمیدید که دقیقا چه اطلاعاتی را باید با فرزندان‌تان به اشتراک بگذارید، مجبورید تا در هنگام افشای آن‌ها نیز مقداری زرنگ باشید.
تشکیل جلسات خانوادگی و گفتگو پیرامون مشکلات اعضا
برای این منظور می‌توانید در روز جمعه یا هر زمان دیگری که راحتید، یک جلسه خانوادگی ترتیب ببینید. این ملاقات‌ها معمولا با هدف بیان شکایات یا بحث پیرامون مشکلات اعضای خانواده به کار می‌روند. بنابراین سعی کنید تا موضوع پول نیز در دستور جلسات‌تان لحاظ شود.
در این جلسات می‌توانید تعیین کنید که کودکان‌تان بزرگ‌تر می‌توانند سهمی از بودجه خانواده داشته باشند. برای مثال، می‌توانید به فرزند نوجوان خود بودجه‌ای برای خرید پوشاک یک فصلش (مثلا قبل از شروع مدارس یا بازه‌های زمانی دیگر)، پول توجیبی جداگانه بدهید. سپس از او بخواهید تا خودش به منظور خرید شلوار یا کفش نو در مورد نحوه استفاده از پولش تصمیم‌گیری کند. امور مالی روزانه، یکی از مسائلی است که باید در این جلسات مدنظر قرار دهید دهید و درباره‌اش صحبت کنید.
پیشنهاد مطالعه: راهنمای عملی برای خرج کردن پول توجیبی کودکان
امور مالی روزانه
پدرها عموما از این نصایح استفاده می‌کنند: «وقتی از اتاق بیرون می‌روی، چراغش را خاموش کن، به فکر فیش برق هم باشید». این‌گونه پیام‌هایی که از سوی والدین به سمت کودکان ارسال می‌شوند، کاملا صریح‌اند. این یعنی پول خانواده علف خرس نیست، یا برای مثال می‌توانید به کودکان یادآور شوید که قبض تلفن همراه و هزینه اینترنت‌شان از حد مجاز (مثلا ۴۰ هزار تومان) بالاتر رفته است. البته تا زمانی که فرزندتان خودش شروع به کسب درآمد نکند، نخواهد فهمید که قبض ۴۰ هزار تومانی تلفن همراه واقعا به چه معناست. تا پیش از کارکردن و کسب درآمد، قبض ۴۰۰ هزار تومانی یا ۴هزار تومانی، معنای خاصی برای کودکان ندارد.
نکته اصلی این ماجرا کاملا روشن است: اگر کودکان از امور مالی خانواده آگاه باشند، می‌فهمند که بهتر است چطور رفتار کنند. با اجرای این امر، دیگر نیازی به غر زدن یا تنش‌های حاصل از آن نبوده، و هم‌چنین کودک‌تان نیز فردی وظیفه‌شناس تربیت می‌شود.
پیشنهاد مطالعه: آموزش بودجه‌بندی به کودکان (بخش دوم)
امور مالی روزانه شامل چه مواردی نمی‌شود؟
بهتر است که چه اطلاعاتی را با کودکان‌مان به اشتراک بگذاریم.
آیا نیازی هست که کودک‌تان در مورد حقوق سالیانه‌تان، رقم دقیق کرایه خانه، یا میزان موجودی حساب پس‌انداز خانواده مطلع باشد؟ پاسخ این سوالات به احتمال فراوان «خیر» است.
اعداد از نظر آن‌ها هیچ معنی خاصی نمی‌دهند؛ زیرا الگوی دیگری در اختیارشان نیست که با این ارقام مقایسه کنند. برای مثال کودک‌تان نمی‌داند که والدین دوستانش به چه میزان حقوق می‌گیرند، یا هزینه قسط خانه‌شان چقدر است.
روند کلی امور مالی خانواده
کودک‌تان در ابتدا نیاز دارد بفهمد که روتین کلی امور مالی خانواده‌اش چیست؟ این یعنی بیان چند موضوع کلی به کودک، از جمله:
- مسئول تصمیم‌گیری‌های مالی خانواده: در این زمینه معمولا والدین دور از چشم کودکان با یک‌دیگر تعامل کرده، و به صورت متحد جلوی خواسته‌های آن‌ها می‌ایستند. اما جملاتی مانند «من نمی‌دانم، برو و به بابات بگو»، یا «صبر کن تا پدرت از سر کار بگردد، بعدا درباره‌اش صحبت می‌کنیم» نیز هم‌چنان در میان والدین کاربرد دارند. تصمیمات مالی هم‌چنین می‌تواند توسط شخصی که بیش‌ترین درآمد را دارد، اتخاذ شوند.
- نحوه تصمیم‌گیری‌های مالی خانواده: کودکان همین السّاعه اسباب‌بازی دلخواه‌شان را می‌خواهند، اما والدین می‌دانند که برای دست‌یابی به هر چیز، باید پس‌انداز کرد. همواره یک تنشی میان خرج و پس‌انداز وجود دارد، و والدین باید در این مورد صریح رفتار کنند.
- بودجه‌بندی امور مالی خانواده: کودکان باید بفهمند که پول در اغلب خانه‌ها، یک چیز محدود است. بنابراین افراد خانه مجبورند جزئیات مختلفی را در نظر بگیرند؛ و بدانند که اتخاذ تصمیمات مالی در راستای تخصیص پول به هر چیز، بستگی به میزان دارایی خانواده دارد.
در خانواده‌های عادی جریان پول مانند جریان رود اورند نامحدود نیست. بلکه بیشتر شبیه به قطرات جمع‌شده باران در یک پیاله است که فقط می‌توانیم هرگاه که نیاز به آب داشتیم، از آن بنوشیم. به فرزندان‌تان توضیح دهید که اگر مقدار قابل توجهی از پول بودجه کاسته شود، دیگر پولی برای رفع نیازهای دیگرمان باقی نمی‌ماند.
هر تصمیمی که خارج از چارچوب بودجه خانواده برای خرج پول گرفته شود، مترصد دست‌کاری در ورودی یا خروجی‌های درون بودجه خواهد بود. برخی از خانواده‌ها بیش از باقی افراد، برای خواسته‌های کودکان‌شان فداکاری می‌کنند و در این راه با سختی‌های فراوانی مواجه می‌شوند. می‌توانید سختی این موضوع را از والدینی که مجبور بودند بدون هیچ توقعی کار کنند تا کودکان‌شان بتوانند هزینه تمرینات مربوط به آماده‌سازی مسابقات مهم ورزشی را بپردازند، جویا شوید.
امور مالی روزانه، ممکن است در نظر شما مانند یک راز نباشد، زیرا راز معمولا چیزی مهم است که قصد پنهان کردن آن را داریم. گذاشتن اسم راز روی امور مالی روزانه، کاملا تعمدی و با هدف آشکار کردن اهمیت توجه به این امور در آموزش سواد مالی به کودکان است. در حالی که بسیاری والدین احساس می‌کنند، نیازی نیست این مسائل را مطرح کنند، آگاهی از این مسائل کوچک نقش بزرگی در آینده مالی کودکان دارد.
در بخش دوم این مقاله، به بخشی دیگری از رازهای مالی خانواده که شامل بحران‌های مالی است، می‌پردازیم.
