تمام بازنشستگان این دغدغه را دارند که در این دوران چگونه خرج کنند تا به مشکل نخورند. این دغدغه‌ی آن‌ها دو علت ممکن است داشته باشد:
۱) مسئله‌ی امیدبه‌زندگی: هیچ‌کس نمی‌داند چقدر قرار است زندگی کند. اگر زمان دقیق یا حداقل تقریبی مرگ را می‌دانستیم، زمان بازنشستگی‌مان را هم راحت‌تر تعیین می‌کردیم. مثلاً وقتی ۱۰ سال از عمرمان مانده بود و ۳۰۰ میلیون تومان پس‌انداز داشتیم، ۳۰ میلیون تومان در هر سال خرج می‌کردیم و دیگر لازم نبود کار کنیم؛ ولی چون زمان مرگمان را نمی‌دانیم، تعیین زمان بازنشستگی هم از روی حدس و گمان خواهد بود.
۲) باید دقیقاْ بدانیم با پولمان قرار است چه کنیم. آیا قرار است ارثیه‌ی بزرگی برای فرزندانمان باقی بگذاریم؟ آیا می‌خواهیم برای مریضی‌های احتمالی دوران پیری پول کنار بگذاریم؟ یا تا می‌توانیم خودمان از ثروتمان استفاده کنیم؟
با پیروی از قانون «چهاردرصدی» می‌توان هر دو مورد فوق را در نظر گرفت. طبق این قانون بهتر است همیشه تنها ۴ درصد از درآمد را خرج کرد (این خرج کردن درباره‌ی هزینه‌های ثابت و جاری نیست).
نشریه‌ی ماهانه‌ی انجمن سرمایه‌گذاران آمریکایی، سال گذشته دو مقاله درمورد هزینه‌های بازنشستگی منتشر کرده است که در این مطلب بررسی‌شان می‌کنیم. از هر دو مقاله نقل قول خواهیم کرد و به هر دوی آن‌ها ارجاع خواهیم داد.
کسانی که در بازنشستگی خیلی کم خرج می‌کنند
در مقاله‌ی اول که در آپریل ۲۰۱۸ منتشر شد نویسنده‌ی مقاله می‌پرسد: «آیا در دوران بازنشستگی خیلی کم خرج می‌کنید؟» برای پاسخ دادن به این سوال، باید زندگی مالی‌تان را به دو مرحله‌ی کلی تقسیم کنید:
- در مرحله‌ی اول، باید تا می‌توانید پس‌انداز کنید. در این دوره باید سخت کار کرده و عاقلانه سرمایه‌گذاری کنید. اگر دقیق و خوش‌شانس باشید، با صرفه‌جویی زیاد پول خوبی جمع خواهید کرد. کسانی که بیشترین صرفه‌جویی را دارند، سریع‌تر از کسانی که خرجشان زیاد است، سرمایه کسب می‌کنند.
- در مرحله‌ی بعدی، پس‌انداز کردن را متوقف کرده و شروع به خرج کردن می‌کنید. وقتی بازنشسته شدید (به یاد داشته باشید بازنشستگی تعریف دقیقی ندارد) درآمدتان ناگهان کاهش می‌یابد. یا حتی ممکن است اصلاً درآمدی نداشته باشید. پس مجبورید سرمایه‌ای را که در مرحلهٔ اول جمع کرده‌اید، خرج کنید.
به گفتهٔ استیتمن در مرحلهٔ اول، خویشتن‌داری نقش مهمی ایفا می‌کند. نظم و انضباط مالی و آگاهانه خرج کردن، سرمایه‌های بزرگ را به وجود می‌آورند؛ اما نکته‌ی مهم این است که عواملی که در مرحله‌ی اول مفید هستند، در مرحله‌ی دوم می‌توانند مشکل ساز شوند:
خویشتن‌داری‌ای که برای پس‌انداز کردن مفید است، می‌تواند منجر به صرفه‌جویی افراطی شود. در این حالت کوچک‌ترین هزینه‌ای برای فرد دردآور خواهد بود.
وی یادآور می‌شود که اگرچه پس‌انداز کردن در جوانی سخت است، خرج کردن در پیری از آن هم سخت‌تر است. چه فایده‌ای دارد که ثروت زیادی جمع کنید؛ ولی اصلاً از آن استفاده نکنید؟ در واقع اصلاً نباید هنگام خرج کردنِ پولی که به‌سختی درآورده‌اید، احساس گناه کنید.
استیتمن این موضوع را هم در نظر می‌گیرد که بعضی‌ها هیچ لذتی از خرج کردن برای خودشان نمی‌برند. وی از این افراد می‌خواهد که حداقل برای دیگران خرج کنند. مثلاً برای اعضای خانواده یا مشارکت در کار‌هایی که برایشان حائز اهمیت است. به هر حال بهتر است به جای اینکه ارثیه‌ی بزرگی از خود به جا بگذارید، در زمان حیاتتان از ثروتتان استفاده کنید.
بازنشستگی چالشی است که دیر یا زود با آن مواجه خواهید شد، پس بهتر است برای رویارویی با آن آمادگی کامل داشته باشید. این آمادگی با داشتن میزان پس‌انداز مناسب برای این دوران اتفاق می‌افتد.
ملخ‌ها و مورچه‌ها در بازنشستگی
موضوع دومین مقاله (منتشرشده در ژوئن ۲۰۱۸) «ملخ‌ها و مورچه‌ها در بازنشستگی» است. این مقاله کمی آکادمیک‌تر از مقاله‌ی قبلی، ولی جالب است.
بیشتر تحقیقات گویای این موضوع هستند که بیشتر بازنشستگان، مخصوصاً بازنشستگان ثروتمند، بسیار کمتر از آنچه انتظار می‌رود از ثروتشان استفاده می‌کنند. به گفته‌ی نویسنده:
«صرفه‌جویی افراطی برای بسیاری از اقتصاددانان سؤال‌برانگیز است. چرا مردم در جوانی خواسته‌هایشان را فدا می‌کنند تا زندگی بهتری در دوران بازنشستگی داشته باشند؛ ولی وقتی بازنشسته می‌شوند، خرج کردن برایشان آن‌قدر سخت می‌شود؟ چرا به‌جای جمع کردن پولی که قرار نیست خرج شود، خانه‌ای بزرگ‌تر، ماشین بهتر یا سفرهای بیشتری نداشته باشید؟ علت صرفه‌جویی افراطی بسیار مبهم است؛ چراکه بسیاری از بازنشستگان هیچ تمایلی به خرج کردن ندارند!»
از طرف دیگر، عده‌ای هم هستند که در بازنشستگی مثل ملخ‌ها رفتار می‌کنند و طوری خرج می‌کنند که سرمایه‌شان در معرض خطر از بین رفتن قرار می‌گیرد.
نویسنده ملخ‌ها و مورچه‌ها را این‌گونه توصیف می‌کند:
«وقتی مورچه‌ها در دوران بازنشستگی به پولی بادآورده، مثل ارثیه می‌رسند، به‌ازای هر ۱۰۰۰ دلار، هر سال ۵ دلار بیشتر خرج می‌کنند. ولی وقتی به یک ملخ ارث برسد، سالانه ۲۶۰ دلار خرجش را بیشتر می‌کند. این یعنی وقتی یک ملخ ارث ببرد، آن را ظرف ۴ سال تمام می‌کند.»
اکنون می‌توان گفت قهرمان داستان مورچه‌ها و ملخ‌ها، مورچه‌ها هستند. با اینکه مورچه‌ها عملکرد کند‌تر و بهتری دارند، ولی چیز‌هایی هم هست که باید از ملخ‌ها یاد بگیرند:
ملخ‌ها نسبت به مورچه‌ها، در مصرف کردن بهتر عمل می‌کنند. چرا مورچه‌ها آن همه پول جمع می‌کنند، در حالی که قرار نیست آن را در بازنشستگی خرج کنند؟ این ایده که مورچه‌ها حتی تمایلی برای کمک به خیریه یا باقی گذاشتن ثروتی برای بازماندگانشان هم ندارند، ابهام‌آمیز است.
فعالیت اقتصادی شما به دو دوره تقسیم می‌شود: اول دورانی که در آن کار می‌کنید و با صرفه‌جویی باید پس‌انداز کنید. دوم هم دورانی که باید از پس‌اندازتان استفاده کنید. باید تعادلی بین پس‌انداز کردن و خرج کردن ایجاد کنید تا از پس‌اندازی که اندوخته‌اید، در دوران بازنشستگی لذت ببرید.
چقدر باید در بازنشستگی خرج کرد؟
این مقالات از نظر روانشناسی می‌توانند جالب باشند؛ ولی هیچ راهکار عملی‌ای ارائه نمی‌کنند. سؤال اصلی این است که چقدر باید در بازنشستگی خرج کرد؟
کارشناسان اقتصادی در این زمینه توصیه‌های زیر را پیشنهاد می‌کنند:
۱) هزینه‌های سالیانه‌تان را مشخص کنید. اگر هزینه‌هایتان سال‌به‌سال نوسان دارد، میانگین ۳ تا ۵ سال اخیرتان را، به‌عنوان هزینه‌ی سالانه‌تان در نظر بگیرید.
۲) استانداردی برای هزینه‌هایتان بگذارید. هر روشی را که دوست دارید برای این منظور به کار بگیرید، ولی برای سهولت امر از قانون ۴ درصدی پیروی کنید. درآمد خالصتان را حساب کرده و ۴ درصد از آن را خرج کنید. این ۴ درصد مبلغ استانداردی است که می‌توانید هزینه کنید. مثلاً اگر ۱۰۰ میلیون تومان درآمد دارید، ۴ میلیون تومان از آن را می‌توانید خرج کنید. اگر این روش برایتان مقدور نیست، یا روشتان را عوض کنید یا ۴ درصد را به ۳ درصد کاهش دهید.
۳) اعداد فوق را با هم مقایسه کنید. تفاوت هزینه‌های سالیانه و سطح استاندارد هزینه‌هایتان را حساب کنید. اگر هزینه‌هایتان بیشتر از استاندارد تعیین‌شده باشد، باید در آن‌ها تجدیدنظر کنید؛ ولی اگر هزینه‌هایتان کمتر از سطح استاندارد باشد، می‌توانید اگر می‌خواهید کمی بیشتر خرج کنید.
هرچه پس‌انداز کردن در جوانی سخت است، خرج کردن در پیری از آن هم سخت‌تر است. چه فایده‌ای دارد که ثروت زیادی جمع کنید؛ ولی اصلاً از آن استفاده نکنید؟ در واقع، اصلاً نباید هنگام خرج کردن پولی که به‌سختی درآورده‌اید، احساس گناه کنید.
