زمانی که افراد اجاره نشین هستند، ممکن است با سوالات مختلفی روبرو شوند: معایب اجاره نشینی چیست؟ داشتن چه اطلاعاتی برای یک مستاجر ضروری است؟ قبل از انتخاب یک خانه به چه مواردی باید دقت کنیم؟ مزایای اجاره نشینی چیست؟ چطور اسباب کشی راحتی انجام دهیم؟ هنگام عقد قرارداد اجاره نامه به چه نکاتی توجه کنیم؟ یافتن پاسخ این سوالات مهم است، زیرا تصمیماتی که می‌گیرید بر زندگی شما به لحاظ اقتصادی و روانی اثر گذار است.
اجاره نشینی برای افرادی که توانایی و یا قصد خرید مسکن را ندارند، مانند یک مسیر طولانی در زندگیشان است که دائما باید در آن گام بگذارند. برای آسانتر طی شدن این مسیر، افراد به نقشه‌ای نیاز دارند که راهنمایی‌های ضروری را به منظور تصمیم‌گیری صحیح در اختیارشان بگذارد. کسب اطلاعات در مورد موضوعاتی که با آنها درگیر هستید، همواره نگرانی‌هایتان را کاهش میدهد. به علاوه، جستجو، تحقیق و مشورت با افراد متخصص، چراغ‌هایی را در ذهنتان روشن می‌کند و مسیرهایی را به شما نشان میدهد که تا کنون به آنها توجه نکرده‌اید.
چطور نگرانی‌های اجاره نشینی را برطرف کنیم؟
زمانی که اجاره نشین‌ها از مشکلات خود صحبت می‌کنند، نگرانی‌های مشابهی را مطرح می‌کنند. این افراد همواره دچار این احساس هستند که محل زندگیشان جایی برای ماندن نیست و دیر یا زود باید از آن جا دل بکنند، این موضوع میتواند امنیت و آرامش روانیشان را بر هم بزند. اجاره نشینان معتقدند که تا چشم بر هم بزنند، به اول ماه رسیده‌اند و باید دوباره اجاره خود را بپردازند. نگرانی تمام شدن مدت قرارداد و افزایش اجاره‌بها نیز وجود دارد. دشواری‌های جابجایی و اسباب کشی، پیدا کردن خانهٔ جدید، تغییر محله‌ای که بهش عادت کرده‌اید، تغییر همسایه‌ها، تغییر مدرسه بچه‌ها نیز به سایر مشکلات اضافه می‌شود. بسیاری از افراد اجاره نشین آرزو می‌کنند که کاش خانه‌ای برای خودشان داشتند.
درست است که چنین نگرانی‌هایی وجود دارد اما نکته مثبت قضیه این است که راه‌هایی برای برطرف کردن و کاهش آنها نیز وجود دارد. به عنوان مثال شما میتوانید در قرارداد اجاره خود ذکر کنید که صاحبخانه باید از دو ماه قبل شما را در جریان تصمیم خود به منظور تمدید و یا عدم تمدید قرارداد اجاره بگذارد. با این روش نگرانی شما برای پیدا کردن خانه جدید کاهش پیدا می‌کند و شما دو ماه برای این کار زمان دارید.
در صورتی که به دنبال تمدید اجاره هستید، میتوانید از طریق مذاکره، شانس خود را امتحان کنید. مثلا برای صاحبخانه توضیح دهید که با بلند شدن شما از آن خانه، او مجبور است که دستی به سر و روی خانه بکشد مثلا آن را رنگ آمیزی کند، این کار هم زمانبر است و هم هزینه بردار. به علاوه یافتن مستاجر جدید نیز زمانبر است. اگر بین تخلیه کردن خانه توسط مستاجر فعلی و اجاره دادن دوبارهٔ ملک به مستاجر جدید، یک ماه فاصله بیافتد، و هزینه رنگ آمیزی را هم تخمین بزنیم و آن رابه طور تقریبی معادل یک ماه اجاره در نظر بگیریم، یعنی صاحبخانه تقریبا به مدت دو ماه اجاره‌ای بابت ملک خود دریافت نمی‌کند. اما با تمدید اجاره و کمی تخفیف دادن به شما، میتواند جلوی این ضرر را بگیرد.
در ادامه متن سعی می‌کنیم برای سایر مشکلات نیز راه حل‌های موجود را مطرح کنیم.
چرا اجاره نشینی خوش‌نشینی است؟
ضرب المثلی از قدیم وجود دارد که اجاره نشینی را خوش‌نشینی می‌داند. به این معنی که اجاره نشینی باعث تنوع و شادی در زندگی افراد می‌شود و آنها می‌توانند هر زمان که بخواهند، زندگی در مکان‌های جدید را تجربه کنند. اما امروزه با توجه مشکلات اجاره نشینی خیلی از افراد معتقدند که اجاره نشینی دیگر خوش‌نشینی نیست.
درست است که اجاره نشینی با مشکلات زیادی همراه است اما بیش از هر چیز نحوه نگرش و نگاهی که شما به قضایا دارید، تعیین کننده میزان رنج و لذتی است که در زندگی می‌برید. اگر شما انسانی مثبت اندیش باشید خیلی از مسایلی که برای دیگران ناراحت کننده ست برای شما لذت است. برگ برندهٔ آدم‌ها در زندگی نگاهی است که به قضایا دارند. زمانی که به مستاجر بودن فکر می‌کنید به این نکته نیز توجه کنید که حدود ۴۰ درصد از افراد جامعه وضعیتی مشابه شما دارند. به علاوه خانه داشتن نیز هرگز تضمینی برای شاد و خوشبخت بودن آدم‌ها نیست.
مثلا شما به عنوان یک فرد اجاره نشین هر زمان که بخواهید، میتوانید به هر مکانی که بودجه‌تان اجازه میدهد، نقل مکان کنید. تنوع، بخشی از زندگی افراد اجاره نشین است. اجاره نشینی در خانه‌های مختلف و محله‌های متفاوت و دوستی با آدم‌های جدید.
اجاره نشینان تعهدی به نشستن طولانی مدت در یک خانه ندارند و در صورت نارضایتی از خانه‌ای که در آن ساکن هستند، به راحتی می‌توانند آن را ترک کنند. به علاوه مسئولیتی نیز در مقابل تعمیر و تامین هزینه‌های خانه‌ای که در آن نشسته‌اند، ندارند.
برای کسانی که توان مالی بالایی در پرداخت اجاره دارند، اجاره نشینی بهترین گزینه است. آنها آغاز هر زمان که بخواهند می‌توانند به راحتی و بدون چک و چونه قرارداد خود را تمدید کنند.
اجاره نشینان می‌توانند زندگی در خانه‌های مختلف مثل سکونت در طبقه اول یک ساختمان، زندگی در یک برج و یا یک ویلا را تجربه کنند. در واقع آنها در مقایسه با مالکان، قدرت انتخاب زیادی دارند.
افرادی هستند که مقدار قابل توجهی پول نقد دارند اما خانه نمی‌خرند؛ آنها ترجیح می‌دهند که با پولشان کار کنند. اجاره نشینی برای این افراد فرصتی مغتنم است که به آنها اجازه میدهد، سرپناهی برای سکونت خود تامین کنند، بدون آن‌که مجبور باشند کل سرمایه‌شان را در یک مکان بدون استفاده، انباشته کنند. البته هر فرد حسابگری، همیشه به داشتن خانه به عنوان یک پس انداز یا دارایی که در مواقع بحرانی میتواند از آن استفاده کند، فکر می‌کند.
مهمترین نکاتی که مستاجران باید بدانند، کدام است؟
۱) با قرارداد اجاره نامه آشنا شویم
تخلیه یک خانه و بستن قرارداد یک خانه جدید جزء دشواری‌های اجاره نشینی است که خیلی از مواقع با دانستن کل فرایند یا پس از چندبار انجام، برایتان یک کار ساده و پیش پا افتاده می‌شود. زمانی که شما به بنگاه‌های معاملات ملکی مراجعه می‌کنید باید از قوانین و حقوق خود به عنوان یک مستاجر آگاهی پیدا کنید. به عنوان مثال باید بدانید که صاحب خانه و مستاجر تحت چه شرایطی پیش از پایان موعد اجاره، می‌توانند قرارداد را فسخ کنند. هزینهٔ تعمیرات مانند رنگ آمیزی دیوارها، رفع خرابی شوفاژ و شیرآلات، سرویس کردن آسانسور و درب اتوماتیک پارکینگ و… بر عهدهٔ صاحبخانه است. تعدادی قوانین در این زمینه وجود دارد که شما باید از آنها مطلع باشید. در مورد آنها تحقیق کنید. قبل از معامله حتما قولنامه را بخوانید و اگر سوالی داشتید از مشاور املاک بپرسید.
یکی از سختی‌هایی که معمولا به هنگام تخلیه یک خانه پیش می‌آید، رد و بدل شدن پول بین صاحبخانه و مستاجر است. مستاجر تا پول رهن خود را از صاحبخانه دریافت نکند، خانه را به طور کامل تخلیه نمی‌کند. از طرف دیگر صاحبخانه جدید تا پول خود را دریافت نکند خانه را به مستاجر تحویل نمی‌دهد. چنین درگیری‌هایی معمولا پیش می‌آید. برای رفع نگرانی بهترین کار این است که از مشاور املاک بپرسید و راه و چاه را یاد بگیرید. وقتی بدانید ذهنتان آرام می‌شود و بدانید که این روند برای همه وجود دارد.
بندهای قراداد را کامل بخوانید و به موارد ضرر و زیان در قرارداد در مواردی مانند فسخ قرارداد توسط مستاجر یا مالک دقت کنید.
۲) برای اسباب کشی برنامه‌ریزی کنیم
اسباب‌کشی به منزل جدید شما را با چالش‌های زیادی روبرو می‌کند، به خصوص اگر در این زمینه کم تجربه باشید. شما به کارتن جهت بسته بندی لوازم، کارگر و ماشین جهت حمل و جابجایی احتیاج دارید. همه این موارد هزینه‌بردار و زمانبر هستند. برخی می‌گویند که هر سه بار اسباب کشی معادل یک آتش سوزی است، به جهت خسارتی که به لوازم منزل وارد می‌شود. برای رفع مشکلات و کاهش خسارت، باید تمهیداتی را در نظر بگیرید. به عنوان مثال شکستن ظروف آشپزخانه و لوازم تزئینی، شکستن پایه مبل، و حتی وارد شدن آسیب جدی به لوازم برقی از خسارت‌هایی است که در بسیاری از اسباب‌کشی‌ها پیش می‌آید.
استفاده از کارتن‌های مناسب برای بسته‌بندی
شما باید برای بسته بندی لوازم خود از کارتن‌های محکم و با استقامت استفاده کنید که هم لوازم شما را از آسیب حفظ کند و هم جابجایی‌اش را راحت‌تر کند. از طرفی هر چه بسته بندی‌ها منظم‌تر باشد، جای کمتری می‌گیرد. در نتیجه ممکن است که ماشین حمل بار تنها با یک مسیر همه وسایل شما را جابجا کند. البته این موضوع به سایز ماشین نیز بستگی دارد. با در نظر گرفتن همه موارد و مشورت با شرکتهای حمل بار میتوانید در پرداختی‌های خود صرفه جویی کنید.
شما میتوانید کارتن‌ها را ازسوپر مارکت‌ها و میوه فروشی‌های محله خود تهیه نمایید. پس از استفاده در صورتی که فضای کافی داشته باشید، میتوانید کارتن‌ها را برای اسباب کشی بعدی نگه دارید در بین آنها مواد نگهدارنده مانند نفتالین بگذارید که حشرات و سوسک را دور کند. در غیر این صورت میتوانید آنها را بفروشید و یا به کسانی که قصد اسباب کشی دارند؛ هدیه کنید. در برخی سالها که تورم زیادی اتفاق افتاده است، قیمت کارتن نیز گران شده که به مستاجران فشار مالی و حتی روانی وارد کرده است.
تهیه لیست و شماره‌گذاری کارتن‌ها
یک لیست تهیه کنید از وسائلی که در هر کارتن گذاشته‌اید و روی کارتن‌ها شماره بذارید و در آن لیست بنویسید. مثلا کارتن شماره ۱ تا ۱۰ وسائل آشپزخانه یا کتابها و… این طوری کسی که وسائل را حمل می‌کند نمی‌داند داخل آن چیست. خودتان هم برای چیدن وسائل در منزل جدید راحت هستید، آنها را گم نمی‌کنید و دنبالش نمی‌گردید.
استفاده از کمک آشنایان
اگر از شرکتهای حمل و نقل یا کسانی که باربری می‌کنند، استفاده می‌کنید، حتما از دوستان یا اقوام هم کمک بگیرید که در اسباب کشی نظارت کنند و در راهروها و پله‌ها و پارکینک مستقر باشند تا کارتن و بسته بندی‌های شما مفقود نشود.
فصل اسباب کشی
فصل اسباب کشی نیز اهمیت دارد. در فصل تابستان معمولا تقاضا برای اجاره افزایش می‌یابد و به نسبت افزایش تقاضا میزان اجاره و هزینه‌های شرکتهای باربری نیز افزایش دارند. بنابراین اگر فرزند مدرسه رو ندارید بهتر است که در نیمه دوم سال اسباب‌کشی کنید، در این زمان با توجه به تقاضای کمتر قدرت چانه‌زنی برای شما افزایش می‌یابد. البته این نکته را در بگیرید که تعداد خانه‌های خالی نیز کمتر است.
استفاده از کارگر حرفه‌ای
از کارگر حرفه‌ای جهت حمل لوازم استفاده کنید. دوستان و کارگران غیر حرفه‌ای ممکن است با وارد کردن خسارت به لوازم منزلتان، ضرر زیادی را حتی خیلی بیشتر از میزان دستمزد کارگر حرفه‌ای به شما وارد کنند.
تعداد پله‌ها، امکان استفاده از آسانسور یا ممنوع بودن استفاده برای حمل، حجم وسائل، انعام به باربران، از مسائل مهمی است که قبل از قرار گذاشتن، بهتر است بررسی و تعیین شود. اگر از خدمات شرکتهای باربری استفاده می‌کنید؛ این موارد در قرارداد ذکر شود اگر نه؛ که قرار را محکم کنید و بعد اسباب‌کشی کنید.
جدا کردن لوازم غیرضروری
لوازم غیر ضروری را که مدت‌هاست از آنها استفاده نکرده‌اید، کنار بگذارید. شما نیازی به انتقال این وسایل به منزل جدید خود ندارید. حتی میتوانید با فروش آنها (در سایت‌هایی مثل شیپور و دیوار و سایتهای فروش لوازم دست دوم)، مقداری از هزینه اسباب‌کشی را برای خود جبران کنید.
چنانچه وقت و حوصله کافی برای بسته بندی لوازم منزل را ندارید، میتوانید از خدمات شرکتهای باربری استفاده کنید و کار را برای خودتان آسان کنید؛ البته با احتساب هزینه‌هایش.
۳) ویژگی‌های یک خانه خوب را بدانیم
چنانچه به دنبال اجارهٔ یک خانه خوب هستید، باید در موردش تحقیق کنید. برای این کار میتوانید از همسایه‌ها و یا مدیر ساختمان پرس‌وجو کنید و از آنها بخواهید که اگر ساختمان مشکل خاصی دارد شما را در جریان بگذارند.
بررسی مشکلات ساختمان
همسایه‌ها می‌توانند دربارهٔ مشکلات ساختمان به شما توضیح بدهند. مشکل خاص مثل ایزوگام خراب، همسایه نامناسب و حتی سوسک فراوان… آنها بخاطر اینکه بعدا با شما چشم تو چشم می‌شوند معمولا مجبورند حقیقت را بگویند گاهی هم مخفی می‌کنند به هر حال پرس و جو کردن بهتر از نکردن است.
بررسی دقیق محیط ساختمان
به منظور بررسی هر چه دقیق‌تر محیط تابلوی اعلانات ساختمان را نیز بخوانید، اگر در آسانسور هم چیزی نوشته شده آن را هم بخوانید. معمولا برخی از مشکلات ساختمان از قبیل عدم پرداخت به موقع شارژ، سر و صدا یا چیزهای دیگر، در تابلو اعلانات خودش را نشان میدهد.
معمولا در یک محله اجاره‌ها در یک سطح هستند. مثلا اجاره خانه‌ای که آفتاب‌گیر و رو به خیابان است با خانه‌ای که این ویژگی را ندارد، یکسان است. بنابراین سعی کنید خانه‌ای را انتخاب کنید که باب میل شما است.
بررسی وضعیت نظافت ساختمان
اهمیت اعضای ساختمان به پاکیزگی ونظافت معمولا از ظاهرآن مشخص است. آن را بررسی کنید.
بررسی راه‌پله و درب ساختمان
اندازه راه پله‌ها و اندازه درب پارکینگ و ارتفاع آن در هنگام اسباب‌کشی و رفت‌وآمد حائز اهمیت است.
بررسی مکان جغرافیایی ساختمان
مکان جغرافیایی ساختمان نیز اهمیت دارد. چنانچه در منزل فرد بیمار و یا فرزند کوچک دارید و یا خودتان تحمل سروصدا را ندارید؛ خانه‌ای را انتخاب کنیدکه درمجاورت مدرسه نباشد. همچنین امکانات رفاهی محله را بررسی کنید؛ مثل سوپرمارکت، میوه‌فروشی، سوپرگوشت، پارک، وسایل حمل‌ونقل عمومی، مترو و…
نزدیک بودن خانه به مدرسه یا محل کار
چنانچه شاغل هستید و یا فرزندی دارید که به مدرسه می‌رود نزدیک بودن خانه به مدرسه یا محل کارتان میتواند موجب صرفه جویی در وقت و هزینه شما شود.
ویژگی‌های اخلاقی و وضعیت مالی صاحبخانه
ویژگی‌های اخلاقی و وضعیت مالی صاحبخانه نیز نکته مهمی است که قبل از اجاره نشینی بهتر است در موردش تحقیق کنید. زمانی که شما شناختی از مالک داشته باشید، خیلی به شما کمک می‌کند تا بدانید که قدرت چانه زنی دارید یا خیر؟ وضعیت مالی صاحبخانه چطور است؟ آیا تنها منبع درآمد صاحبخانه، اجاره‌ای است که از شما می‌گیرد؟ اگر این طور باشد، پس نمی‌توانید از او انتظار داشته باشید که اجارهٔ او را با یک ماه و یا حتی چند روز تاخیر بپردازید. به علاوه به احتمال زیاد اجاره را هر سال با توجه به تورم منطقه رشد میدهد.
چنانچه صاحبخانه کاسب یا تاجر باشد احتمالا به دنبال دریافت رهن بیشتر است. این افراد معمولا دودوتا چهار تا را بهتر درک می‌کنند و با این زبان میتوانید باآن‌ها چانه بزنید، گرچه نمی‌توانید خیلی تخفیف خاصی بگیرید. این افراد چون اهل دادوستد هستند باید چیزی بدهید تا بتوانید چیزی بگیرید، مثلا کل اجاره سال را یکجا بدهید یا هر شش ماه یکبار اجاره را بپردازید و در ازای آن تخفیف بگیرید.
آیا صاحبخانه در زمینه زمان دریافت اجاره، دقیق و سختگیر است؟ آیا دائما به شما در مورد در و دیوار خانه و پرهیز از آسیب رساندن به آنها تذکر میدهد؟
چنانچه وجود صاحبخانه میتواند امنیت روانی شما را بر هم بزند. به دنبال اجاره خانه‌ای باشید که صاحبخانه در آن جا ساکن نباشد.
البته وقتی صاحبخانه در ملک مستقر باشد، معمولا به خاطر توجه به رفاه خودش، به مسائلی رسیدگی می‌کند که اگر ساکن نباشد ممکن است خیلی توجه نکند، مثل توجه به سرویس کردن آسانسور و یا شوفاژ خانه. ضمنا بالای سر صاحبخانه نباشید بخصوص اگر بچه کوچک دارید که کمی هم بازیگوش است.
بررسی ترکیب ساکنین ساختمان
این نکته هم خیلی مهم است که ترکیب ساکنین ساختمان بیشتر مالک هستند یا مستاجر، چون اگر بیشتر مستاجر باشند، معمولا کسی برای چیزی دل نمی‌سوزاند.
چنانچه به دنبال اجارهٔ یک خانه خوب هستید، باید در موردش تحقیق کنید. صحبت با همسایه‌ها و یا مدیر ساختمان میتواند اطلاعات مفیدی از مشکلات ساختمان در اختیار شما قرار دهد.
با در نظر گرفتن موارد بالا، میتوانید سختی‌های اجاره نشینی را برای خود هموار و لذت بخش کنید. اگر شما توانایی اجاره یک خانه را دارید، در مقایسه با سایر افراد پیش‌تر هستید. چنانچه توانایی مالی برای اجاره یک خانه را ندارید به شما پیشنهاد میدهم راه‌های افزایش هوش مالی را مطالعه کنید و خود را توانمند سازید. قطعا تغییری شگرف در زندگیتان ایجاد خواهد شد.
