تفاوت صرفه جویی با خساست: چه کسی صرفه جو و چه کسی خسیس است؟

آیا تا به حال برایتان پیش آمده است که دوستان یا اطرافیانتان شما را به خسیس بودن متهم کنند، اما شما این اتهام را قبول نداشته باشید؟ احتمالا برای خیلی از ما این موضوع پیش آمده است و ما نیز در مقابل ضمن دفاع از خود، آنها را به ولخرج بودن متهم کرده‌ایم. این اختلاف معمولا به تعریفی که افراد از مفاهیم صرفه جویی و خساست دارند، بر می‌گردد. به راستی چه کسی صرفه جو و چه کسی خسیس است؟ به طور کلی افرادی که خسیس نامیده می‌شوند معتقدند که از پول خود به درستی استفاده می‌کنند و تنها در پی پس انداز هوشمند پول خود هستند. در واقع این افراد، خود را افرادی صرفه جو می‌نامند. اما واقعا حق با کیست؟ آیا فردی که به راحتی دیگران پول خود را خرج نمی‌کند خسیس است یا اهل صرفه جویی و قناعت؟ برای اینکه به جواب این سوالات برسیم بهتر است ابتدا تعریفی از این دو اصطلاح یعنی افراد خسیس و افراد صرفه جو داشته باشیم سپس به ویژگی‌ها و تفاوت‌های این دو گروه از افراد بپردازیم. 

اگر «صرفه‌جویی» را در فرهنگ لغت جستجو کنید، سرنخی از آنچه واقعاً هست به دست خواهید آورد. این کلمه ویژگی‌های محتاط بودن، منفعل بودن، صرفه جویی و استفاده بهینه از زمان و پول را مشخص می‌کند. از سوی دیگر، فرد «صرفه جو» کسی است که در نحوه رسیدگی به پول بسیار مراقب است. او تضمین می‌کند که هیچ یک از آن را هدر نمی‌دهد. در انگلیسی فرد صرفه جو، frugal نامیده می‌شود. جالب است بدانید که این کلمه از کلمه لاتین "frux" به معنای "میوه" یا "تولید" گرفته شده است. یک فرد «صرفه جو» اطمینان می‌دهد که ثمره کارش هدر نمی‌رود.
صرفه جو کلمه‌ای بسیار مثبت تر از "خسیس" است. این کلمه را می‌توان با غذا و لباس نیز به کار برد. وقتی می‌گویید "ناهار مقرون به صرفه" خورده‌اید، به این معنی است که یک ناهار ساده و در عین حال لذیذ خورده‌اید. بنابراین می‌توان صرفه جویی را به این صورت تعریف کرد: اجتناب از هزینه ‌های غیرضروری پول یا هر چیز دیگری که قرار است استفاده یا مصرف شود. به طور خاص، یک فرد صرفه‌جو اغلب ذهنیتی صرفه‌ جو دارد، اما مایل است با جستجوی پس ‌اندازهای اقتصادی منحصربه‌فرد، آن را به سطح بعدی برساند. البته لازم است بدانید که هر صرفه جویی هم به صرفه نیست و اصول خود را دارد. پس در رابطه با نحوه صرفه جویی اصول لازم را حتما شناسایی کنید. 

زمان برای آنها مهم است و به خوبی از آن استفاده می‌کنند
برای افراد صرفه جو، زمان به معنای پول نیست؛ بلکه به معنای زندگی است. افراد صرفه جو این را می‌دانند و به همین دلیل یکی از اهداف اصلی آنها استفاده حداکثری از هر زمان است. این یعنی چی؟ خوب، یعنی اینکه آنان تمام روز خود را به کار کردن اختصاص نمی‌‌دهند، برای آنها سرمایه‌گذاری کردن مهم است؛ اما زندگی کردن مهم‌تر از آن است. از این رو آنان جهت کار کردن افراط و تفریط نمی‌کنند. افراد صرفه جو از هر لحظه بهترین استفاده را می‌برند، چه از طریق اوقات فراغت، استراحت، یا بهره وری در محل کار. برنامه ریزی در اینجا کلید اصلی است.

 آنها در هر کاری که انجام می‌دهند کارآمد هستند
کارآمدی به معنای توانایی انجام وظایف خاص به درستی است. البته این ویژگی به طور انحصاری به کار افراد صرفه جو اعمال نمی‌شود. بلکه آنها این ویژگی را در هر زمینه حیات زندگی خود ادغام می‌کنند:
آنها فقط در مواقعی که مجبور باشند خرج می‌کنند و در خرید، بر خرید هوشمندانه تکیه دارند. زیرا از محدودیت‌های مالی خود آگاه هستند و بنابراین همیشه با بودجه خود سازگار می‌شوند. همچنین، آنها چیزهایی را که واقعاً به آنها نیاز ندارند، مانند لباس، لوازم خانگی، ماشین و... نمی‌خرند. به عبارت دیگر، آنها چیزها را فقط به خاطر لذت و استفاده آن می‌خرند نه صرف داشتن آخرین مدل از یک محصول.

آنها اولویت‌های خود را ثابت نگه می دارند
اولویت‌ها در زندگی یک فرد صرفه جو مشخص است. آنها تلاش می‌کنند، برای آنچه می‌خواهند کار می‌کنند و تمام انرژی خود را به سمت آن ابعاد خاص بسیج می‌کنند. ذهنیت صرفه جویانه چیزی است که آنها را تعریف می‌کند.
توجه داشته باشید که آنها خود را به نگاه کردن فقط به لحظه حال محدود نمی‌کنند. در واقع، آنها بر اهداف بلندمدت متمرکز هستند. بنابراین، در نظر گرفتن این اصل نیز در اولویت است. این بدان معناست که آنها هر بار که یک چک حقوق دریافت می‌کنند تا آنجا که می‌توانند پس انداز می‌کنند.

افراد صرفه‌ جو از بدهی اجتناب می‌کنند
این ممکن است بزرگترین مزیت افراد صرفه جو باشد که به طور متوسط استاندارد زندگی خوبی را برای آنها رقم می‌زند. در واقع نگاه خاص آنان به نحوه پس انداز و خرج کردن، این امکان را برای آنها فراهم می‌کند که به وام و یا بدهی نرسند. پس اجتناب از بدهی یا کنترل بدهی اولویت اصلی این نوع افراد است.

وقتی صحبت از فرد خسیس می‌شود معمولا همه ما یک بار معنایی منفی را در ذهن خود تصور می‌کنیم. که البته تصور درستی نیز است. فرد "خسیس" کسی است که پول دارد، اما تمایلی به جدا شدن از آن ندارد. او بخیل است و دوست ندارد برای خودش یا دیگران پولی خرج کند.

عدم هزینه برای خریدهای ضروری
برای برشمردن ویژگی افراد خسیس می‌توان به برخی از توصیفات بسیار کلی اکتفا کرد. از جمله آنکه فرد خسیس، سعی می‌کند از پرداخت هزینه برای بسیاری از چیزها اجتناب کند. به طور کلی آنها درآمد خوبی دارند و موقعیت ثابتی دارند. اگر از آنها در مورد شرایط مالی‌شان بپرسید، آنها به وضوح به شما می‌گویند که وضعیت آنها خوب است، زیرا آنها برای پس انداز تلاش می‌کنند و برای مزخرفات خرج نمی کنند.

آنها از آن دسته افرادی هستند که سال‌ها یک لباس می‌پوشند تا خرج نکنند. به خاطر هزینه دندانپزشکی به دندانپزشک مراجعه نمی‌کنند، از تلفن استفاده نمی‌کنند، همه چراغ‌ها را خاموش می‌کنند و ارزان‌ترین محصولات را در سوپرمارکت می‌خرند، حتی اگر کیفیت پایینی داشته باشند. شاید در اینجا بگویید که ممکن است یک فرد صرفه جو نیز به دنبال قیمت پایین محصولات باشد. درست است. ممکن است افراد صرفه جو نیز همان کار را انجام دهند؛ اما کیفیت برای آنها مهم است و اگر نتوانند محصول مورد نظر خود را از نظر کیفی پیدا کنند، حاضرند آن محصول را با قیمت بالاتر بخرند.

برای افراد خسیس یک نیاز شدید لازم است تا بتوانند کسی را برای شام دعوت کنند. اگر قرار باشد هدیه بدهند، ارزان می‌خرند و گاهی اوقات چیزهایی را که به آنها داده می‌شود نگه می‌دارند تا بعداً برای جلوگیری از خرج کردن، آن را به دیگری بدهند.

اینطور نیست که او پول نداشته باشد، یا در حال سرمایه گذاری باشد، یا برنامه‌هایی برای سرمایه گذاری در آینده داشته باشد. آنها پول پس انداز می‌کنند تا صرفه جویی کنند.

زمان برای آنها مهم نیست
برخلاف افراد صرفه جو، برای افراد خسیس زمان مهم نیست. به این معنا که آنها ساعت‌های طولانی خود را وقف کار کردن می‌کنند تا حریصانه درآمد بیشتری کسب کنند. افراد خسیس ممکن است ساعت‌ها درگیر کار شوند و حتی زمان غذا خوردن خود را نیز فراموش کنند یا به تعویق بیندازند. آنها زندگی می‌کنند تا بیشتر کار کنند و درآمد بیشتری داشته باشند، آنها کار نمی‌کنند که زندگی کنند.

از نظر مادی بخیل، از نظر عاطفی بخیل
بدترین چیز این است که فرد خسیس است فقط در مورد پول خسیس نیست. آنها از نظر عواطف، احساسات و انرژی نیز خسیس هستند.
از آنجایی که آنها برای اشیاء خرج نمی‌کنند، در احساسات خود نسبت به دیگران یا سرمایه گذاری روی آنچه برای خوشحال کردن آنها هزینه دارد نیز سخاوتمند نیستند. بخیل هر چه را که می‌تواند برای خودش نگه می‌دارد. او عاقل نیست و در زندان درونی خود گرفتار شده است. زندگی کردن با افراد خسیس، معمولا دشواری‌های زیادی دارد و با دل شکستن‌های زیادی همراه خواهد بود و چه بسا به جدایی نیز بیانجامد.

 هر صرفه‌جویی هم به‌صرفه نیست

آیا پس‌انداز بیش از اندازه مشکل‌ساز خواهد بود؟

بودجه‌بندی چگونه می‌تواند شما را خوشحال‌تر کند؟

آیا خساست یک بیماری است؟
متاسفانه بله. خسیس بودن یک بیماری است. انجمن روانپزشکی آمریکا خاطرنشان می‌کند که خساست یکی از علائم اختلال شخصیت وسواسی اجباری (OCPD) است که در آن فرد سبک خرج کردن بسیار سختگیرانه را نسبت به خود و دیگران در پیش می‌گیرد. پول به عنوان چیزی برای احتکار، می‌تواند یک فاجعه در نظر گرفته شود. این اختلال ممکن است با علائم و رفتارهایی چون نگرانی یا اضطراب بیش از حد، غمگینی یا تحریک پذیری طولانی مدت، تغییرات شدید در خلق و خو، کناره گیری اجتماعی، تغییرات چشمگیر در الگوی خوردن یا خوابیدن و... همراه باشد.

در واقع یک فرد خسیس فقط مراقب خرج کردن نیست. آنها معمولاً به دلیل جدایی از پول نقد خود استرس، اضطراب و حتی عصبانیت دارند. برخی از افراد در مورد خرج کردن برای دیگران، خسیس رفتار می‌کنند، اما بسیاری از آنها نسبت به خود نیز بدخلق هستند.

 آیا خساست درمان دارد؟
افراد خسیس لذت خود را فدای دستیابی به ثروت بیشتر می‌کنند. البته روانشناسانی چون فروید معتقد است که رفتار یک خسیس نتیجه بیماری روانی است که از دوران کودکی او سرچشمه می‌گیرد.
با این حال نیاز نیست چندان نگران این موضوع باشید، زیرا خساست تا حد زیادی درمان‌پذیر است؛ اما به تدریج و با به کار گرفتن اراده قوی، و البته در صورتی که خود فرد، خواهان تغییر باشد. معمولا روانشناسان در مواردی از روان درمانی و روش‌های چون درمان شناختی-رفتاری (CBT) مواجهه و پیشگیری از پاسخ (ERP) استفاده می‌کنند. در مواردی ممکن است برای برخی از علائم این رفتار، دارو نیز تجویز شود. با این حال آنچه که مسلم است این است که این بیماری، درمان‌پذیر است.
البته در کنار روش‌های درمانی مبتنی بر روش‌شناسی می‌توان از روش‌های درست پس انداز کردن و بودجه‌بندی نیز آگاه شد و از این طریق نحوه صحیح هزینه کردن را آموخت.

زندگی کردن با فرد خسیس
اگر با فرد خسیسی زندگی می‌کنید، حتما با دشواری‌های زیادی مواجه هستید اما اگر حس می‌کنید که همسرتان برخی ویژگی‌های مثبت نیز دارد که می‌خواهید همچنان با او ادامه دهید، می توانید از یکسری روش‌ها برای مدارای بیشتر با او استفاده کنید:

• اول اینکه؛ ویژگی او را بپذیرید. آگاهی از ویژگی خساست و دانستن این موضوع که این رفتارها ریشه در دوران کودکی او دارد، رنج شما را کمتر می‌کند.
• از احساسات خودتان بگویید. تمایل‌تان را برای بهتر شدن رابطه عاطفی با او مطرح کنید و او را تشویق کنید تا برای بهبود روابطتان به فردی متخصص برای درمان خساست مراجعه کند.
• زمانی که از رفتار او ناراحت می‌شویم، بدون تحقیر، به موردی اشاره کنید که باعث رنجش یا خجالت شما شده است. معمولا در موارد مشابه سعی می‌کنند، این رفتارشان را تکرار نکنند.
• قبل از انجام خریدها با او مشورت کنیم و او را در جریان خریدها بگذارید تا یکباره دچار شوک نشود.
• برای امور مالی، برنامه بریزید و برای هر کاری بودجه اختصاص دهید.
• او را به خاطر خریدهایی که انجام می‌دهد، تشویق کنید.
• سعی کنید ارتباطتان با اطرافیانتان را حفظ کنید و از منزوی شدن بپرهیزید.
• توافق کنید و در صورت امکان، تنها به خرید بروید. این کار، تا حد زیادی تنش‌های بین شما و همسرتان را کاهش می‌دهد.
• استفاده از کارت بانکی به جای پول نقد هم می‌تواند یک راهکار کاربردی در حین خرید باشد، زیرا کم شدن پول را به چشم نمی‌بیند.

اساساً، اتخاذ یک سبک زندگی صرفه جویانه مستلزم خرج کردن هوشمندانه و تصمیم گیری منطقی است. در مقابل، خسیس بودن، حریص بودن است. افراد خسیس در قسمت تاریک پس انداز زندگی می‌کنند. آنها از پول به عنوان ابزاری برای بهبود زندگی خود یا زندگی دیگران استفاده نمی‌کنند. در عوض، آنها پول نقد خود را که به سختی به دست آورده‌اند احتکار می‌کنند و به طور ذاتی از آن محافظت می‌کنند. در نتیجه، ایده خرج کردن می‌تواند استرس و اضطراب زیادی را برای آنها ایجاد کند.
جویندگان ثروت و استقلال مالی می‌توانند برای کسب پول بیشتر معتاد شوند. آنها همه چیز را از زاویه پول می‌بینند و تمام عیار زندگی خود را با پول می‌سنجند و جالب آنکه از هر روشی استفاده می‌کنند تا آن پول را خرج نکنند. حتی برای شادی خود. این خساست می‌تواند منجر به یک رابطه ناسالم با پول شود. رابطه ناسالمی که از روح ناسالم فرد ریشه گرفته و یک بیماری محسوب می‌شود. با این حال با کمی تلاش می‌توان این بیماری را درمان کرد. مهم آن است که این بیماری تشخیص داده شود و حوصله لازم برای درمان آن به کار رود. 

Global Council for Tolerance and Peace

Movie Cultists

Exploring your Mind

Positively Frugal

Stack Exchange