از هزاران تصمیمی که هر روزه می‌گیرید، اغلبشان حداقل تأثیری غیرمستقیم روی دارایی و ثروت شما دارند. البته منظور فقط زمانی نیست که باید یک تصمیم مهم مالی بگیرید. تصمیم‌های بزرگ از قبیل اینکه کمک هزینۀ بازنشستگی خود را کجا و چگونه سرمایه‌گذاری کنید یا چه خانه‌ای بخرید یا از نظر اقتصادی ادامۀ تحصیل و گرفتن مدرک بالاتر برایتان توجیهی دارد یا نه، اهمیت خود را دارند؛ ولی تصمیم‌های کوچک‌تر هم تصمیم مالی و به اندازۀ خود مهم هستند.
گرفتن تصمیم‌های مالی موفق، چه کوچک چه بزرگ، برای بعضی افراد به کمک عوامل تأثیرگذار راحت‌تر است. با شناخت بعضی از این عوامل، شناخت بهتری نسبت به خود پیدا می‌کنید و می‌توانید تصمیم‌های مالی بهتری بگیرید.
۱) شناخت شخصیت و روحیات خود
اینکه اهل پس‌انداز باشید یا اهل ولخرجی، عامل مهمی است که بر وضعیت اقتصادی‌تان تأثیر زیادی می‌گذارد. در بیشتر روابط یکی از این نوع افراد وجود دارد. این موقعیت برای هرکدام از طرفین رابطه فرصت چالش‌برانگیزی است تا بیاموزند چگونه می‌توانند دارایی‌های خود را زمانی که کنترل کاملی روی مخارج خود ندارند، با هم یکی کنند.
اشخاصی که اهل پس‌انداز کردن هستند، راحت‌تر تصمیم‌های مالی صحیح می‌گیرند. گرچه هنوز این امید وجود دارد که حتی اگر در خرج کردن آدم دست‌ودلبازی باشید، به کمک بودجه‌بندی مالی متغیر در طول سال و تعیین اهداف مشخص اقتصادی، بتوانید دورنمای درستی در آینده برای خود ترسیم‌کنید؛ بدون اینکه خود را از چیزی محروم کنید و از زندگی خود لذت کافی را ببرید.
علاوه بر این بعضی ویژگی‌های شخصیتی نظیر تعلل در انجام کارها، خودرأی بودن، منفی‌نگری، زمینه‌ی اعتیاد داشتن و همه‌ی عادات نادرست دیگر، می‌تواند اثری منفی روی وضعیت مالی شما بگذارد. احساساتی شدن نیز سبب می‌شود در لحظه نتوانید به‌درستی تصمیم بگیرید؛ مثل وقتی که عصبانی، ناامید یا خسته هستید. همچنین اگر فرد قدردانی باشید، احتمال اینکه از زندگی خود و آنچه دارید راضی‌تر باشید بیشتر است؛ در این صورت لازم نمی‌دانید به هر نحوی برای ارتقای زندگی، خود را زیر بار خرج و هزینه بیندازید.
۲) الگو گرفتن از تجربه‌ها و سرمشق‌های گذشته
تجربه‌های زندگی، فهم و درک شما را از جهان تشکیل می‌دهند و مستقیماً روی افکار و اعمالتان تأثیر می‌گذارند. تمام تجربه‌ی کاری شما در گذشته، سرمایه‌گذاری‌ها و حتی نحوه‌ی بودجه‌بندی‌تان می‌تواند روی تصمیم‌های امروز شما تأثیرگذار باشد. سرمایه‌گذاری شامل موارد پر ریسک نیز هست و نحوه‌ی برخورد شما با آن تماماً بر اساس تجربه‌های مشابه شما در گذشته شکل گرفته است. برای مثال تجربه‌ی یک خانواده از دوران رکود اقتصادی چنین است: «از دست رفتن ناگهانی نیمی از ارزش مسکن تقریباً من را از سرمایه‌گذاری در املاک ناامید کرده بود. از سوی دیگر ناامیدی همسرم بسیار بیشتر از من بود. او می‌دید خیلی از مردم مجبورند چندین سال زمان بازنشستگی خود را به تأخیر بیندازند؛ زیرا دیگر توان پرداخت اقساط صندوق بازنشستگی‌شان را نداشتند و ارزش حساب صندوق بازنشستگی آن‌ها به مقدار قابل توجهی افت کرده بود.»
عملکرد مالی والدین و سرپرست یک خانواده را می‌توان در دو قالب عوامل محیطی در مقابل عوامل وراثتی بیان کرد.
علاوه بر ویژگی‌های شخصیتی هر فرد (عوامل وراثتی)، عوامل محیطی را هم می‌توان یکی از بزرگترین عواملی دانست که بر روی وضعیت اقتصادی شما تأثیرگذار است. والدینی که الگوی خوبی در صرفه‌جویی و پس‌انداز کردن پول برای فرزندان خود هستند، فرزندانی را تربیت می‌کنند که به‌خوبی می‌دانند با پول خود چه کنند. در مقابل، والدینی که از حقوق ماهانه‌شان نمی‌توانند پس‌انداز کنند و سبک زندگی‌شان به گونه‌ای است که برای پیشرفت خود مجبورند زیر بار بدهی بروند، به احتمال بیشتر فرزندانی تربیت می‌کنند که وضعیت مالی بی‌ثباتی خواهند داشت.
۳) سلامت جسمی و روانی
هرم سلسله‌مراتب نیازهای مازلو شامل اساسی‌ترین نیازهای انسان است که باید قبل از دیگر خواسته‌ها و نیازها فراهم شود.
این رتبه‌بندی بدین ترتیب است:
- نیازهای اساسی: این دسته نیازهای بنیادین یک انسان هستند: هوا، آب، غذا، لباس و مسکن. به جز هوا، برای فراهم کردن تمام این نیازها به پول احتیاج است. این نیازها باید اولین الویت‌های شما در مخارج باشند.
- امنیت: امنیت نشأت گرفته از تمایل درونی بشر به زندگی عاری از هرگونه رنج‌های فیزیکی و عاطفی است. همه‌ی ما خواهان داشتن امنیت از بلایایی چون جنگ، حوادث طبیعی و خشونت هستیم. اما امنیت در جنبه‌ی اقتصادی آن شامل داشتن امنیت شغلی، حساب پس‌انداز و بیمه‌ای مناسب است.
- عشق و وابستگی: هرکسی تمایل به پیدا کردن جایگاه خود در هستی و ساختن یک رابطۀ موفق دارد. کمبود حس عشق و وابستگی می‌تواند به افسردگی و عصبانیت منجر شود، عواملی که می‌توانند اثرات زیان‌آوری روی وضعیت مالی شما بگذارند.
- احترام: نیاز بعدی نیاز به احترام و مقبولیت است. نیاز به پذیرفته شدن در جامعه، گاهی ممکن است افراد را برای تحت‌تأثیر قرار دادن و جلب رضایت دیگران به زیادی‌روی در هزینه‌ها به جای پس‌انداز پول برای آینده بکشاند. این کار سبب می‌شود فرد زیر بار بدهی‌های سنگین برود. همچنین افرادی هستند که میزان زیادی از مقبولیت و احترام را در فرصت‌های شغلی که از نظر اقتصادی بهتر آن‌ها را تأمین می‌کند، پیدا می‌کنند.
- عملی کردن استعدادها و خواسته‌های درونی خود در زندگی: بعد از اینکه دیگر نیازهای اساسی تماماً برآورده شدند، تنها یک چیز می‌تواند این فرصت را فراهم کند تا به تمام ظرفیت و استعدادهای خود دست پیدا کنید. تصور کنید پول بیشتری از آنچه برای برطرف کردن نیازها و خواسته‌های اساسی زندگی لازم است در اختیار دارید؛ در این صورت با زندگی خود چکار می‌کردید؟
نیازهای شما روی وضعیت اقتصادی‌تان تأثیرگذار است. مشکل‌های جسمی و ذهنی جدی از توان شما در کسب درآمد و برنامه‌ریزی برای مخارجتان بر یک اصل ثابت و مشخص، می‌کاهد.
۴) فرهنگ و جامعه
اغلب اوقات نسبت به چیزهایی که برایتان عادی جلوه می‌کند بی‌اعتنایید. اگر چه سبک زندگی مدرن امروزی به همه‌ی کشورهای جهان صادر نشده است؛ اما یک خانۀ بزرگ، ماشین‌های رؤیایی و وسایل سرگرمی و تفریح دیگر هدف نهایی تمام مردم در زندگی نیست.
تا زمانی که از کشور محل زندگی‌تان خارج نشوید، پی نخواهید برد که فرهنگ جامعه چقدر می‌تواند در وضعیت اقتصادی‌تان مؤثر باشد.
برای مثال در کره معمول نیست که مردم برای ملاقات هم به خانه‌ی همدیگر بروند؛ بنابراین اتومبیل بزرگترین نماد نشان‌دهنده‌ی ثروت آن‌هاست. جراحی پلاستیک در بین مردم بسیار رواج دارد. خیلی از والدین از بدو تولد بچه‌هایشان شروع به پس‌انداز کردن پول برای آینده‌ی آن‌ها می‌کنند. با این‌حال کره‌ای‌ها تلاش می‌کنند بیش از این‌ها در زندگی خود صرفه‌جو و مقتصد باشند.
شبکه‌های اجتماعی تاکنون تأثیر قابل توجهی روی وضعیت مالی مردم گذاشته‌اند. برای مثال شبکۀ اجتماعی پینترست ممکن است با تبلیغات خود شما را متقاعد کند بیرون از اینجا یک خانه با معماری عالی یا یک سبک زندگی فوق‌العاده منتظر شماست. در فضای فیس‌بوک و اینستاگرام شاهد خانه‌ها و مکان‌های تفریحی شگفت‌انگیز و تجربیاتی خارق‌العاده نظیر این‌ها هستید که دیدنشان باعث می‌شود احساس کنید یک بازنده‌اید، مگر اینکه بتوانید با به‌دست آوردن آن‌ها در انظار عمومی خودی نشان بدهید.
صرف اینکه با بیرون رفتن از اجتماع و فرهنگی که در آن زندگی می‌کنید، تفاوتی را برای خودتان ایجاد کنید کافی نیست!
راه واقعی رسیدن به موفقیت این است که بدانید واقعاً در زندگی چه می‌خواهید و اهداف مالی مشخصی را برای خود تعیین کنید.
۵) بالا بردن آگاهی و دانش مالی خود
اگر سهل‌انگاری وارد امور مالی شما شود قطعاً نتایج خوبی نخواهد داشت. با محاسبه نکردن میزان هزینه‌ها و ارزش خالص دارایی‌هایتان، هرگز نمی‌توانید در رسیدن به استقلال مالی خود موفق باشید.
با سهل‌انگاری و مطالعه نکردن درباره‌ی اصول سرمایه‌گذاری، نیاز شما به دیگران برای گرفتن تصمیم‌های این حوزه بیشتر و شدیدتر می‌شود. این مسئله باعث به‌وجود آمدن بدهی‌های سنگین حاصل از نتایج یا تصمیم‌های غلطی است که آنچنان مطابق خواست و علاقه شما نبوده‌اند.
دانش و آگاهی به معنی قدرت و دانش در امور مالی به معنی داشتن پول و ثروت بیشتر است. هر چه بیشتر درباره‌ی دانش مالی فردی می‌خوانید و یاد می‌گیرید، از لحاظ اقتصادی بهتر عمل خواهید کرد. در ابتدا می‌توانید کار خود را با یادگیری اصول ایجاد یک بودجه‌بندی مالی و نحوۀ مدیریت بدهی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های ساده و آسان شروع کنید. با ادامۀ روند یادگیری خواهید دید که اوضاع مالی‌تان روزبه‌روز بهتر می‌شود.
کلام آخر
اجازه ندهید عوامل خارجی و داخلی در سرنوشت شما تأثیر بگذارند. هرگز در مقابل فرهنگ‌های غلط جامعه تسلیم نشوید و کورکورانه باورهای نادرست جامعه را دنبال نکنید؛ همان باورهایی که به شما می‌گوید به کالاهای بزرگتر و بهتر نیاز دارید و همین حالا هم باید آن‌ها را بخرید.
زندگی تنها با این یک دلیل می‌تواند ارزش زیستن را داشته باشد که شما با شناخت ظرفیت‌ها و راه خود با قدرت اختیار و انتخاب تصمیم‌های مالی موفق بگیرید و به اهداف والایتان در زندگی برسید. پس از هر آنچه در اختیار شما نهاده شده است، استفادۀ لازم را ببرید و با آن زندگی‌ای را که دوستش دارید بسازید.
