ذهنتان چگونه شما را فریب می‌دهد تا بیشتر خرج کنید؟

 اکثر افراد گاهی دست به ولخرجی و خریدهای هیجانی زده‌اند. دلیل این کار می‌تواند تبلیغات کارآمد یا احساسات محض باشد. برای مردم دشوار است که حساب خرج‌هایشان را داشته باشند و بسیاری از افراد معمولاً پس از مدت کوتاهی از خریدهایشان پشیمان می‌شوند.
ولخرجی فقط از تأثیرات بازاریابی هوشمندانه نیست؛ ذهن شما هم یکی از عواملی است که ترغیبتان می‌کند بیشتر از مقدار موردنیاز پول خرج کنید. اگر بدانید کدام افکارتان ممکن است باعث ولخرجی شود، قادر خواهید بود قبل از خالی‌کردن جیبتان، خطر بالقوه‌شان را شناسایی کنید. در این مطلب چگونگی فریب خوردن شما توسط ذهنتان را با توضیح چند دلیل ولخرجی آورده‌ایم:

در روزگاری که همه می‌خواهند فوراً به خواسته‌هایشان برسند و سفارش‌ها هم دو روزه به دست خریداران می‌رسد، شکیبایی دشوار و کم‌یاب شده است. این لزوماً تقصیر شما نیست. نادیده‌گرفتن احساس نیاز به برآورده‌کردن فوری خواسته‌ها از نظر زیست‌شناختی دشوار است؛ زیرا مغز ما مصرانه احساسات مثبت را می‌جوید؛ ما نیز این احساسات را به زمان حال نسبت می‌دهیم، نه زمانی در آینده.

برای بخش احساساتی مغزمان دشوار است آینده را تصور کند؛ اگرچه قسمت منطقی مغزمان به‌خوبی می‌تواند پیامدهای آتی کنش‌هایمان را ببیند. بخش احساساتی مغز ما می‌خواهد همه‌ی پولمان را خرج کنیم، دسر بخوریم و سیگار بکشیم. در مقابل قسمت منطقی مغز ما می‌داند باید پولمان را برای دوران بازنشستگی پس‌انداز کنیم، ورزش کنیم و دست از سیگارکشیدن برداریم.

راه‌حل: ارضای خواسته‌هایتان را به تعویق بیندازید. قبل از این‌که روی گزینه‌ی «افزودن به سبد خرید» کلیک کنید، آینده را در نظر بگیرید و ببینید آیا کالایی که می‌خواهید بخرید تا یک ماه دیگر هم به کارتان می‌آید یا نه. بیشتر وقت‌ها پاسخ این پرسش منفی است. اما اگر باز هم دلتان آن کالا را بخواهد چه باید کرد؟ تنها جواب منطقی به این سوال این است که صبر کنید.

درمانی به اسم خریددرمانی وجود دارد. بیشتر خریدکنندگان، محصولات را برای روحیه‌دادن به خودشان می‌خرند و بقیه نیز با خریدشان به‌نوعی برای خودشان جشن می‌گیرند.

راه‌حل: برای این‌که از ولخرجی‎‌های بی‌مورد پرهیز کنید، روی بودجه‌تان محدودیت بگذارید. اگر از قانون بودجه‌بندیِ 50-30-20 استفاده کنید، می‌توانید 30 درصد بودجه‌تان را به خواسته‌های دل‌تان، مثل تفریح‌کردن، لباس‌خریدن و غذاخوردن بیرون از خانه اختصاص دهید. این درصد دست‌ودل‌بازانه خواسته‌هایتان را برآورده می‌کند، بی‌آن‌که روی نیازهای ضروری‌تان، مثل تهیه‌ی خانه، پس‌انداز کردن و بازپرداخت بدهی‌ها تأثیر منفی داشته باشد.

پیشنهاد مطالعه: چگونه در دام خریدهای عجولانه و از روی هوس نیفتیم؟

فرقی نمی‌کند یک تی‌شرت 30 هزار تومانی دیده‌اید و گمان می‌کنید قیمتش فوق‌العاده ا‌ست یا این‌که این مقدار پول را بابت تنقلات هر روزتان می‌پردازید، نباید تأثیر این خریدها را در درازمدت از یاد ببرید.

راه‌حل: از بودجه‌بندی‌ای استفاده کنید که در آن بین نیازها و خواسته‌هایتان تمایز گذاشته می‌شود. اگر به هیچ صورت نمی‌توانید دست از آن خریدهای کوچک بردارید، باید در بودجه‌تان مقداری را به مخارج غیرضروری اختصاص دهید تا ندانسته بیش‌ازحد پولتان را خرج نکنید و بتوانید پول بیشتری کنار بگذارید. 

پیشنهاد مطالعه: چگونه بودجه‌بندی کنیم؟

ممکن است ذهنتان با گفتن این‌که قرار است همین روزها حقوق بگیرید، بکوشد برای خریدهای هیجانی‌تان منطق‌تراشی کند؛ در حالی که گرفتن حقوق، توجیهی برای خرج کردن بیشتر نیست. یادتان باشد تا پول به حسابتان وارد نشده، مال شما نیست! و حتی آن موقع هم مخارج دیگری هستند که اولویت بیشتری از خرید یک جفت کفش جدید دارند.

راه‌حل: اگر یاد بگیرید همیشه اول برای خودتان پول کنار بگذارید و پس‌انداز کنید، قادر می‌شوید بدهکار بودن را به سرانجام برسانید و زندگی‌تان ماه‌به‌ماه به حقوقی که دریافت می‌کنید بند نباشد.

به احتمال زیاد کالایی را که خریده‌اید، پس نخواهید داد. اگر کنشی در ذهن یک شخص دور به‌نظر برسد، افراد معمولاً آن را از آگاهی‌شان بیرون می‌رانند تا زمانی که موضوع حساس شود. برای نمونه اگر فروشگاهی به شما اجازه می‌دهد که محصولی را بعد از 30، 60 یا حتی 90 روز پس از خریدتان پس بدهید، ممکن است بازگرداندن آن را مدام به تعویق بیندازید یا اصلاً آن را بازنگردانید.

راه‌حل: در خریدهایتان با قاطعیت عمل کنید. اگر دچار تردید باشید، احتمالاً نشانه‌‌ای است از این‌که باید فعلاً از آن خرید چشم بپوشید. اگر یک هفته بعد کلاً آن خرید را از یاد ببرید، احتمالاً از همان ابتدا نیازی به آن نداشته‌اید.

برخی مردم حس می‌کنند نیاز دارند برای نمایش قدرت و کنترلشان پول خرج کنند. این کار امکان دارد به دلیل چشم و هم‌چشمی با اطرافیان باشد یا به‌رخ‌کشیدن جایگاه مالی. ممکن است یگانه نان‌آور خانه این کار را بکند تا او را فردی قابل‌اعتماد و قابل‌اتکا برای درآمدزایی محسوب کنند. این موضوع می‌تواند از نیاز به نمایش مردانگی هم برخیزد.

راه‌حل: یادتان باشد ولخرجی می‌تواند بدهی به دنبال داشته باشد و این از قدرتتان خواهد کاست. بکوشید تا روش‌های دیگری برای احساس قدرت بیابید؛ مثلاً نگرشتان را نسبت به ظاهرتان اصلاح کنید، نگاهی مثبت به آن داشته باشید و به آن افتخار کنید. 

مردم وقتی با چالش‌های زندگی روبه‌رو می‌شوند، معمولاً سعی می‌کنند با نادیده‌گرفتن عوامل اصلی‌اش با آن کنار آیند. مثلاً شاید یک‌عالم قبض‌های پرداخت‌نشده روی هم انبار کرده باشید یا اضطرابی ذهنتان را درگیر کرده و می‌خواهید آن را فراموش کنید. به‌جای روبه‌رو شدن با مشکل ممکن است دنبال حواس‌پرتی‌های حال‌خوب‌کن بروید، مثل خرید یک کالای جدید. اما کمی بعد آن حس خوب ناپدید می‌شود و دوباره برمی‌گردید به همان خانه‌ی اول!

راه‌حل: حواستان به مخارجتان باشد تا ببینید چه مقدار پول برای چه چیزی خرج می‌کنید و بتوانید ریال‌به‌ریالش را محاسبه کنید. این روش کمک می‌کند نسبت به خرج‌کردن‌های احساسی‌تان مقاوم‌تر شوید. 

در دنیایی که مردم داشته‌هایشان را در اینستاگرام به رخ همدیگر می‌کشند، انتظار می‌رود برخی افراد برای حفظ تصویر خودشان به‌عنوان فردی «باکلاس» تحت فشار قرار بگیرند. نزدیک 90 درصد جوانان و نوجوانان حس می‌کنند شبکه‌های اجتماعی باعث می‌شود بخواهند دارایی‌ها و سبک زندگی خودشان را با دیگران مقایسه کنند.

راه‌حل: فعالیتتان در شبکه‌های اجتماعی را به اعتدال برسانید و روش‌هایی را برای افزایش اعتمادبه‌نفستان بیابید که شامل استفاده از این شبکه‌ها نمی‌شود. نیازی نیست که 500 آشنای به‌اصطلاح نزدیکتان همه‌ی جزئیات زندگی شما را بدانند. 

پیشنهاد مطالعه: روان‌شناسی خرید کالاهای لوکس

وقتی صحبت از تعطیلات می‌شود، ممکن است احساس آزادی بیشتری برای پول‌خرج‌کردن به شما دست دهد، به‌ویژه با وجود آن «تخفیف‌های فوق‌العاده». اما تعطیلات می‌تواند منجر به ولخرجی‌های هنگفتی شود و کل بودجه‌بندی‌تان را به هم بزند.

راه‌حل: بهترین کار این است از یک بودجه‌بندی مشخص پیروی کنید. معنایش این نیست که باید روی هدیه‌دادن‌هایتان خساست به خرج دهید؛ بلکه باید بکوشید پیشاپیش با پس‌انداز کردن خودتان را برای این خرج‌های اضافیِ خاص آماده کنید. همچنین، می‌توانید در طول سال محصولاتی را که تخفیف می‌خورند و فکر می‌کنید هدیه‌ی خوبی برای اطرافیانتان هستند خریداری کنید تا از فشار خریدهای مربوط به تعطیلات بکاهید.

ولخرجی می‌تواند مشکل‌ها و دردسرهای مالی زیادی برای شما به همراه داشته باشد؛ پس باید هرچه زودتر آن را متوقف کنید. اگر دلیل اصلی هزینه‌های اضافی فریب‌های ذهن و ناخودآگاه شما هستند، با استفاده از راه‌حل‌هایی که گفته شد به مبارزه با این دشمن مالی بروید و مطمئن شوید که پیروز میدان نبرد را ترک کرده‌اید.

پیشنهاد مطالعه: چرا چیزهایی می‌خریم که نیاز نداریم؟