ریسک‌پذیری یکی از عوامل لازم جهت سرمایه‌گذاری یا کسب سود است. تا جایی که گفته می‌شود افرادی که ریسک‌پذیر نیستند، نمی‌توانند به‌راحتی سرمایه خود را چندین برابر کنند. معمولاً از افرادی که اهل ریسک کردن نیستند با عنوان ریسک‌گریز یاد می‌شود. اما این تعریف از ریسک‌گریزی کاملاً درست نیست. افراد ریسک‌گریز، لزوماً از هر نوع ریسکی گریزان نیستند، بلکه در برخی از موارد از ریسک کردن پرهیز می‌کنند. شاید با این توضیحات، سؤالی که مطرح باشد این است که ریسک‌گریزها از چه ریسک‌هایی فراری هستند؟ آیا این نوع ریسک‌ها، از نظر تصمیمات مالی درست است؟ برای پاسخ به این سؤالات، ابتدا باید تعریف مشخصی از ریسک‌گریزی داشته باشیم.
ریسک‌گریزی چیست؟
از ریسک‌گریزی تعاریف متعددی ارائه شده است. از جمله اینکه: اصطلاح ریسک‌گریز، درمورد سرمایه‌گذارانی است که حفظ سرمایه خود را به سوددهی بالاتر از حد متوسط ترجیح می‌دهند. در سرمایه‌گذاری، ریسک برابر با نوسان قیمت است. یعنی سرمایه‌گذاری بی‌ثبات می‌تواند دو حالت داشته باشد: یا شما را ثروتمند می‌کند یا تمام سرمایه شما را می‌بلعد. اما حد وسط این دو، سرمایه‌گذاری محافظه‌کارانه است که در طول زمان و به آرامی رشد می‌کند. ریسک‌گریزان، معمولاً حد وسط را انتخاب می‌کنند. در تعریف دیگری از ریسک‌گریزی آمده است: در امور مالی، ریسک‌گریزی تمایل افراد به پذیرش نتایج با تردید کم نسبت به نتایج با تردید زیاد است، حتی اگر میانگین نتیجه دومی از نظر ارزش پولی بسیار بیشتر از سناریوی اول باشد.
در یکی از تعاریف مشخص‌تر از ریسک‌گریزی نیز گفته شده است ریسک‌گریزی که در بیشتر زمینه‌های زندگی شخصی نیز وجود دارد، به معنای آن است که افراد گزینه‌ای را انتخاب می‌کنند که احتمال ضرر در آن موارد محدود یا بسیار کم است.
در دنیای مالی، معنای ریسک‌گریزی در رابطه با سرمایه‌گذارانی است که به دنبال فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری پول خود در زمینه‌های بسیار محافظه‌کارانه هستند. یعنی ریسک پایین با بازدهی پایین.
ریسک‌گریزی می‌تواند مراتب متفاوت و متعددی داشته باشد. ازجمله:
ریسک‌گریزی ایمن یا ایمن‌ترین ریسک‌گریزی
در این نوع ریسک‌گریزی، سرمایه‌گذاری کاملاً ایمن و کم‌ریسک یا حتی بدون ریسک است. از جمله سرمایه‌گذاری‌هایی که دارای ریسک‌گریزی امن هستند می‌توان به اوراق مشارکت اشاره کرد که شرکت‌ها یا سازمان‌های دلتی برای فروش به سرمایه‌گذاران اوراقی را صادر می‌کنند. اوراق مشارکت، معمولاً سود ثابتی دارند و ریسک آن‌ها بسیار کم است.
ریسک‌گریزی با امنیت پایین‌تر یا ریسک بالاتر
فرصت‌های سرمایه‌گذاری با ریسک بالاتر فرصت‌هایی هستند که برای سرمایه‌گذاران فرصت کسب سودهای بالا را فراهم می‌کنند. خرید سهم‌هایی که میزان سوددهی و ضرر آن‌ها تقریباً بالاست، مانند سهمی که احتمال سوددهی آن ٪۶۰ و میزان ریسک آن ٪۴۰ است، نمونه‌ای از ریسک‌گریزی با امنیت پایین است.
برخی معتقدند سرمایه‌گذاری با امنیت پایین و سود بالا را نمی‌توان جزء ریسک‌گریزی دانست؛ زیرا احتمال ضرر آن بالا است. در حالی که ریسک‌گریزی به معنای حداقل ضرر است.
مزایای ریسک‌گریزی
ریسک‌گریزی در هر سطحی که باشد، مزایا و معایبی دارد. برخی از مزایای این نوع از سرمایه‌گذاری عبارت است از:
ریسک کم: ریسک‌گریز بودن باعث می‌شود تا سرمایه‌گذار دقت بیشتری داشته باشد و امن‌ترین نوع سرمایه‌گذاری را انتخاب کند. بنابراین، با وجود آنکه سود این نوع سرمایه‌گذاری کم است؛ اما ریسک آن نیز پایین است.
امنیت تضمین‌شده: انتخاب نوع سرمایه‌گذاری که میزان ضرر آن کم است، سطح امنیت سرمایه‌گذاری را بالا می‌برد. از این رو سرمایه‌گذار هیچ‌گونه ترس یا نگرانی از گم شدن سرمایه خود ندارد.
بازده ثابت: سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز علاوه بر آنکه می‌توانند از بازده ثابت برخوردار شوند، به همان اندازه نیز جلوی ضرر را می‌گیرند.
درآمد منظم و قطعی: سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز با توجه به سرمایه‌گذاری‌های خود معمولاً درآمد منظم و قطعی دارند. دلیل این موضوع آن است که ریسک‌گریزان در اموری سرمایه‌گذاری می‌کنند که سودسازی آن‌ها مسلم و قطعی است.
معایب ریسک‌گریزی
درآمد کم: همان‌طور که گفته شد درآمد ریسک‌گریزان کم است؛ زیرا آن‌ها معمولاً به دنبال سرمایه‌گذاری‌های امن هستند. برای کسانی که هدفشان ثروتمند شدن از طریق سرمایه‌گذاری است، ریسک‌گریز بودن و سود کم ممکن است کمتر لذت‌بخش باشد.
از دست دادن فرصت‌های ناب: افراد ریسک‌گریز به دلیل ترس و احتمال ضرر، بسیاری از فرصت‌های خوب سرمایه‌گذاری را از دست می‌دهند. علاوه بر این، افزایش نرخ بازده برای سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز کاملاً به تورم وابسته است، به این معنی که نرخ بازده تنها زمانی افزایش می‌یابد که تورم در کشور وجود داشته باشد. در مواردی حتی ممکن است این موضوع نتیجه عکس داشته باشد یعنی درصد سود ثابت باشد، اما میزان تورم بسیار بالا باشد.
ریسک‌گریزی و آموزش کمتر: افراد ریسک‌گریز معمولاً کمتر به دنبال آموزش هستند؛ زیرا مسیر سرمایه‌گذاری‌ها آن‌ها همیشه مشخص و ثابت است. همین موضوع باعث می‌شود تا توانایی‌ها و مهارت‌های سرمایه‌گذاری آن‌ها کمتر تقویت شود.
دو پیشنهاد برای ریسک‌گریزان
همان‌طور که گفته شد ریسک‌گریزان، سرمایه‌گذارانی هستند که از ریسک‌های بالا اجتناب کنند، حتی اگر سود آن بالا باشد. انتخاب این مسیر، با وجود تمام مزایای خود، باعث می‌شود افراد در درازمدت به سود کمی برسند. اگر میزان تورم در کشوری زیاد باشد، ریسک‌گریزی حتی می‌تواند باعث متضرر شدن افراد شود؛ زیرا میزان سود بسیار آرام‌تر از تورم حرکت می‌کند. به‌عنوان یک سرمایه‌گذار ریسک‌گریز، می‌توانید دو نوع سرمایه‌گذاری را برای افزایش سود خود انتخاب کنید: سرمایه‌گذاری ایمن‌تر (سرمایه‌گذاری کم‌ریسک) و سرمایه‌گذاری با ریسک بالا. پیشنهاد ما این است که در کنار به‌کارگیری گزینه اول، بخش کمی از سرمایه خود را به روش دوم سرمایه‌گذاری کنید. انتخاب گزینه دوم، حتی به دفعات کم باعث می‌شود مهارت‌های سرمایه‌گذاری شما تقویت شود و به‌تدریج ترس و نگرانی شما از ریسک‌های بالا کمتر شد. با این راهکار شما حتی اگر شکست هم بخورید، ضرر کمی متحمل می‌شوید. در عوض با یادگیری راهکارهای سرمایه‌گذاری پرسود، علاوه بر جبران ضررهای خود، به سود قابل توجهی نیز دست می‌یابید.
