اوراق مشارکت چیست؟ همه‌ی آن چیزی که باید درباره‌ی این اوراق بدانید

اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری با کمترین ریسک برای شما ! اگر جز افرادی هستید که دوست دارید پول خود را در یک جای امن سرمایه‌گذاری کنید و از ریسک سایر اشکال سرمایه‌گذاری ترس دارید، حتما به این نوع از سرمایه‌گذاری توجه داشته باشید و با گسترش اطلاعات خود چند قدم جلوتر باشید. 

همانطور که گفتیم اوراق مشارکت، یکی از راه‌های سرمایه‌گذاری با ریسک پایین است که سود تضمین شده‌ای را نصیب شما می‌کند. سود اوراق مشارکت گرچه تضمین شده است اما میزان بازدهی بالایی ندارد. بنابراین اگر به دنبال سودهای بزرگتر هستید تمرکز خود را بر روی بازار بورس، ارز، سکه و مسکن بگذارید. البته سود بردن از هر بازاری نیازمند آن است که سرمایه کافی داشته باشید و با زمان مناسب برای ورود و خروج به بازارهای مختلف آشنا باشید. همانطور که از نام این اوراق نیز پیداست، شما با خرید این اوراق به نوعی در سرمایه‌گذاری یک سازمان یا شرکت خاص سهیم می‌شوید و مشارکت می‌کنید. بسیاری خرید اوراق مشارکت و سرمایه‌گذاری در آن را نوعی سرمایه‌گذاری هوشمندانه می‌دانند. این اوراق یکی از اوراق بهادار است که با هدف تامین سرمایه برای اجرایی کردن طرح‌های عمرانی و زیرساختی، توسط دولت، شهرداری و شرکت‌های خصوصی و یا دولتی منتشر می‌شود. البته اوراق مشارکت تنها با هدف کسری بودجه یا تامین منابع مالی منتشر نمی‌شوند، بلکه گاه دولت جهت سهیم کردن مردم در یک پروژه سودآور، اقدام به انتشار آن اوراق می‌کند. از جمله این پروژه‌ها می‌توان به ساخت راه‌آهن، مجتمع‌های عظیم دولتی، تونل و... اشاره کرد. اوراق مشارکت در بسیاری از کشورها وجود دارد؛ اما نحوه اجرا و میزان سوددهی آن متفاوت است. در ایران نیز استفاده از اوراق مشارکت و انتشار آن بعد از انقلاب اسلامی به تصویب رسید و هنوز هم اجرا می‌شود. با این حال، این نوع مشارکت و سرمایه‌گذاری علاوه بر آنکه اشکال متفاوتی دارد، ممکن است با سوددهی متفاوتی نیز همراه باشد. از این رو مهم است که با انواع اوراق مشارکت و نوع سوددهی آن آشنا شویم. اوراق مشارکت گاه با اوراق قرضه یکی پنداشته می‌شود که این تصور کاملا اشتباه است.
در واقع اوراق مشارکت، شکل شرعی اوراق قرضه در کشورهای اروپایی است. ربوی بودن اوراق قرضه که در ادامه به آن خواهیم پرداخت، چالش بزرگی را برای بازار پول و سرمایه کشورهای اسلامی ایجاد کرده بود. در این شرایط، علمای اسلام با مراجعه به منابع اسلامی به سمت ابداع یک مکانیسم جدید سرمایه‌گذاری و مشارکتی به نام اوراق مشارکت کشانده شدند. 

اوراق قرضه در قوانین اسلامی، پذیرفته نیست و به طور کلی در ایران چیزی تحت عنوان اوراق قرضه منتشر نمی‌شود. دلیل آن هم این است که اوراق قرضه تقریبا چیزی شبیه به نزول و ربا است. حتما سوال می‌کنید چرا و چگونه؟ 

سازمان و یا شرکت منتشر کننده اوراق قرضه، پولی را از سرمایه گذاران و یا به عبارت بهتر وام دهندگان می‌گیرد و شرکت از همان ابتدا مشخص می‌کند که مبلغ معینی را به عنوان بهره به افراد پرداخت کند. این روش تعیین بهره مشخص، مطابق با قوانین بانکداری اسلامی نیست. برخلاف اوراق قرضه که سود آن از همان ابتدا مشخص می‌شود، سود نهایی اوراق مشارکت پس از اتمام پروژه مشخص می‌شود. یعنی پس از اتمام پروژه، اگر میزان سود پرداخت شده کمتر از سود به دست آمده باشد، مابه‌تفاوت آن پرداخت می‌شود. در اوراق مشارکت، افراد در اجرای پروژه سهیم هستند.

در اوراق قرضه شرکت، مشخص نمی‌کند که وام دریافتی را به چه منظوری دریافت کرده است. یعنی ممکن است آن را برای کارهای قانونی یا غیرقانونی استفاده کند. همچنین در اوراق قرضه، شرکت موظف است حتی در صورت ضرر کردن در طرح یا هدفی که پول را برای آن قرض گرفته، باز هم سود معین را پرداخت کند. برخلاف اوراق قرضه، در اوراق مشارکت، نوع طرح و یا پروژه کاملا مشخص است و شرکت‌کنندگان می‌دانند پول‌شان قرار است صرف چه کاری شود.

در فروش اوراق قرضه، وام دهندگان هیچ سهم و مشارکتی در پروژه ندارند و فقط بهره پولی را می‌گیرند که نمی‌دانند صرف چه کاری شده است. اما در اوراق مشارکت، افراد نقش مشارکت کننده در پروژه‌ها را دارند و در سود آن سهیم می‌شوند.

سرمایه‌گذاری‌های هوشمندانه
استراتژی‌های سرمایه‌گذاری در دوره‌های مختلف زندگی
بهترین زمان و موقعیت برای سرمایه‌گذاری در زمینه ملک کدام است

اوراق مشارکت را می‌توان نوعی اوراق بهادار دانست که به دو شکل با نام و بی‌نام منتشر می‌شوند. انواع اوراق مشارکت شامل اوراق مشارکت ساده، اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام، اوراق مشارکت قابل تعویض و... هستند.

۱) اوراق مشارکت ساده
اوراق مشارکت ساده که متداول‌ترین نوع اوراق در ایران است، اوراقی است که سود آن مشخص و تضمین شده است. از این رو سرمایه‌گذاری در این نوع اوراق، برای عموم مردم مناسب است.

۲) اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام
اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام، همانطور که از نام آن پیداست، اوراقی است که قابلیت تبدیل به سهام را دارد. یعنی شرکت منتشر کننده اوراق، می‌تواند آن را به سهم تبدیل نماید. در این نوع سرمایه‌گذاری، صاحب اوراق اگر متوجه سوددهی خوب شرکت شود، می‌تواند با درخواست تبدیل اوراق به سهام، در سود شرکت سهیم شود.

۳) اوراق مشارکت قابل‌ تعویض
این اوراق نیز به مانند اوراق قابل تبدیل، قابلیت تغییر و تعویض به سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار را دارند. در این نوع مشارکت، ناشر اوراق، موظف به نگهداری موجودی سهام شرکت به میزان اوراق منتشر شده، است.

البته نکته‌ای که در مورداوراق ‌مشارکت‌هایی نظیر «قابل تبدیل به‌سهام» و «قابل‌تعویض با سهام‌های دیگر» وجود دارد، این است که چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.

اوراق معمولا در یک بازه زمانی مشخص منتشر می‌شوند و افراد موظف هستند که در آن دوره با مراجعه به نهادها و سازمان‌های فروشنده اوراق (که معمولا بانک‌ها و موسسات مالی هستند) به اندازه‌ای که مشخص شده اوراق خریداری کنند. البته برای آنکه اوراق به شما تعلق بگیرد، شما باید حداقل اوراق را که معمولا 10 برگه (معادل 10 میلیون ریال) است خریداری کنید.
همانطور که پیش‌تر گفته شد، سود اوراق مشارکت، سود تضمینی است که در زمان‌های تعیین شده پرداخت می‌شود. زمان معین بستگی به ناشر دارد. یعنی می‌تواند به صورت ماهانه، سه ماهه و یا سالانه باشد. سود تضمین شده موجب می‌شود که ریسک یا خطری متوجه سرمایه‌گذاری افراد نشود. از طرفی اگر سود پایانی پروژه از سود علی‌الحساب پرداخت شده به سرمایه‌گذار بیشتر باشد، ناشر موظف است که مابه‌التفاوت را محاسبه کرده و آن را به سرمایه گذار پرداخت کند. روش پرداخت سود نیز معمولا توسط بانک‌ها و یا موسسات مالی اعلام شده، پرداخت می‌شود.
علاوه بر بانک‌ها، گاهی اوراق مشارکت ممکن است از طرف بورس نیز فروخته شود که در این شکل از خرید و فروش لازم است وارد پرتفوی خود شده و اقدام به خرید و فروش نمایید. نکته قابل توجه در این نوع معامله، داشتن کد بورسی است. به همین راحتی می‌توانید وارد یک پروسه سرمایه‌گذاری آسان و ایمن شوید.
هر چند موضوع ایمن و آسان بودن نباید تنها عامل ورود شما به این نوع سرمایه‌گذاری باشد، بلکه لازم است پیش از آنکه به تمام عوامل و ویژگی‌های سرمایه‌گذاری نیز توجه کنید. به عنوان نمونه بهتر است پیش از آن کاربری پول و میزان سوددهی حاصل از اوراق را نیز در نظر بگیرید.

به نظر می‌رسد می‌توان از اوراق مشارکت به عنوان یک نوع سرمایه‌گذاری موفق و ایمن نام برد. این نوع سرمایه‌گذاری علاوه بر آنکه سودی را نصیب سرمایه گذار می‌کند، به دلیل آنکه نوعی مشارکت در پروژه‌های عمرانی و سیاست‌های اقتصادی دولت نیز است، می‌تواند در پیشرفت و توسعه سریع کشور نیز موثر باشد. به خصوص آنکه سود اوراق مشارکت معمولا از سود بانکی بیشتر است. امیدواریم با در نظر گرفتن موارد مختلف، بتوانید سبد سرمایه‌گذاری ایمنی را برای خود شکل دهید.