شروع زودهنگام آموزش سواد مالی به کودکان سبب پرورش عادات خوبی مانند صرفهجویی، اعمال محدودیت در نحوه خرج پول، و جلوگیری از خریدهای شهوانی در آنها میگردد. از زمانی که به فرزندانتان قلّک میدهید تا روزی که آنها را به دانشگاه میفرستید، فرآیند تربیت کودک بر اساس عادات مالی صحیح در آنها، مستلزم صبر و تلاش فراوان از سوی شما خواهد بود. همچنین پرورش روحیه وظیفهشناسی نسبت به پول در کودکان از سنین پایین ، آنها را در گذر از چالشهایی مانند تعیین حد و مرز در خرجها، برنامهریزی و ساخت بودجه و پرهیز از خریدهای شهوانی، توانمند خواهد ساخت. روشهای بسیاری برای کمک به کودکان جهت توانمندسازی هرچه بیشتر آنها پیرامون طریقه خرج کردن پول وجود دارد؛ ما در این مقاله چند روش اساسی را برای کمک به شروع بهکار والدین در این زمینه به صورت تیتروار و مختصر، گرد آوردهایم.
بعد اول: آموزشهای خود را از سن کم آغاز کنید
اگرچه هیچگاه برای پرورش عادات مالی در کودکان دیر نیست، اما شروع زودهنگام مکالمات مالی با آنها در سنین پایین، کمک میکند تا کارتان، خصوصا در هنگام آموزش نکات پیچیدهتر، راحتتر شود. زمانی که کودکان به کلاس دوم و سوم میرسند، توانمندی و مهارتهای ریاضی کودکان به حدی میرسد که آنها بهخوبی در زمینهی حسابوکتاب در مورد پولهایشان توانمند میشوند. بنابراین میتوان مکالمات خودتان در مورد پول را با آنها آغاز کنید.
بعد دوم: با فرزندانتان در مورد پول بحث کنید
صحبت همراه با آرامش پیرامون امور مالی، نکته مهمی در ایجاد رابطه سالم میان کودکان و پول تلقی میشود.
هرگاه بحث پیرامون موضوعات مالی در حضور کودکانتان به میان میآید، صحبتهای خود را به شکل ساده درآورید، تا آنها احساس راحتی بیشتری با این موضوعات داشته باشند.
برای این منظور میتوانید کودکانتان را در تصمیمگیریهای مالیتان شرکت دهید. برای مثال، در فروشگاه میتوانید قبل از تصمیمگیری برای خرید مایحتاج خانه به همراه فرزندانتان در فضای فروشگاه بگردید، و موارد حراجی و ارزانتر را بیابید. یا میتوانید از آنها بخواهید تا «تصمیمات بودجهای» بگیرند؛ مثلا فرزندانتان میتوانند میان خرید یک جفت کفش گرانقیمت، یا دو جفت کفش ارزانتر تصمیمگیری کنند؛ زیرا سهم پول خرید کفش در بودجه شما، حد معینی دارد.
همچنین میتوانید، در مورد هزینههای اضافی برخی خواستهها با کودکانتان صحبت کنید. از فرزند خود بخواهید تا در مقایسه قیمتها و هدف از داشتن هر محصول و بررسی کیفیت آن به شما کمک کند. آیا واقعا همان محصولی است که مدنظرتان بوده، یا تنها به خاطر معروفیت برندش گران است؟ یا فاکتورهای دیگر سبب گرانی آنها نسبت به موارد مشابهشان است؟ مانند کیفیت ساخت بهتر، یا عملیات کشت و کشاورزی بهتر آن؟
بعد سوم: الگوی فرزندانتان باشید
کودکان والدین خود را سرلوحه رفتار خود قرار میدهند؛ و امور مدیریت پول نیز از این قاعده مستثنا نیست. بخش عظیمی از آموزش عادات خوب مالی به کودکان، مستلزم نظارت بر نحوه رفتار و نقش الگویی شما خواهد بود. با ارائه یک الگوی رفتاری ساده، به کودکتان شانس درک توقعات و برنامههای موجود در مورد پول خانوادهتان را بدهید. چند رویکرد مناسب در این زمینه، از این قبیلند:
• قبل از رفتن به فروشگاه با یکدیگر بودجه مشخصی را ترتیب دیده، و در تمام طول خرید به آن تکیه کنید؛ حتی اگر به قیمت چشمپوشی از یک محصول لذتبخش و وسوسهانگیز باشد.
• در مورد پسانداز پول به جهت تهیه هزینه مواردی مانند مسافرت، خرید خودرو، شهریه دانشگاه و بازنشستگیتان کاملا صریح برخورد کنید.
• به کودکانتان یاد دهید هنگامی که چیزی را خراب میکنند، به فکر تعمیر آن باشند؛ نه دور انداختن آن.
• از «خرید درمانی»، یا خرید تنها با هدف ارضای روح خودتان پرهیز کنید.
اگر والدین نقش الگویی خود برای کودکان را از سنین کم پیش بگیرند، آنها نیز به تدریج میفهمند که رفتار هوشمندانه با پول، بخش مهمی از فرایند رشدشان است؛ همچنین اعمال محدودیتها نیز بسیار سادهتر خواهد شد.
بعد چهارم: درباره ارزشها و عقاید خانوادهتان با یکدیگر صحبت کنید
تاکتیک دیگر سوادآموزی مالی که به شدت نیز رو به شهرت میرود، تقسیم پول کودک به سه بخش «پسانداز»، «خرج» و «اهدا» است. این امر نهتنها کودکان را وادار به تفکر در مورد بودجهبندی و تحمل برای برآورده شدن خواستهها میسازد، بلکه همچنین به آنها میآموزد که به جایگاهشان در جهانی با ابعاد بزرگتر بیاندیشند. تصمیمگیری میان دلیل اهدای پول به نیازمندان میتواند تبدیل به موضوع ارزشمند بحثهای خانوادگی بشود.
درک این موضوع که همه به میزان یکسان از منابع مالی برخوردار نیستند، و از دسترسی کافی برای تأمین نیازهای خود مانند خوراک، اسباببازی، پوشاک یا حتی یک خانه امن نیز عاجزند، میتواند به کودکان در مورد ارزش واقعی چیزهایی که در اختیار دارد، حس بهتری بدهد.
مادامی که استقلال بیشتری را در نحوه تصمیمگیریهای فرزندان بزرگترتان به رسمیت میشناسید، این استراتژی را نیز مدنظر داشته باشید. از چیزی شبیه به «رویکرد پاکت نامه» (برای پسانداز، خرج و اهدا) استفاده کنید. والدین میبایست با کودکانشان بنشینند و تصمیم بگیرند که از آنها چه توقعاتی نسبت به نحوه استفاده پول توجیبیشان دارند؛ سپس آن توقعات را یادداشت، و پول بودجهبندیشده را در این سه پاکت مجزا تقسیم کنید. شاخههای مرتبط با این پاکتها میتواند «پوشاک» و «پول تفریح» باشد. همچنین به هر میزان که آنها در دوره فعلی خرج نمیکنند، به همان میزان به ماه بعد منتقل خواهد شد. به همین ترتیب اگر فرزندتان برای هزینه رفتوآمدش به قدر کافی بودجهبندی نکرده باشند، دیگر پولی برای تفریح در اختیار نخواهد داشت.
اگر همه چیز در بودجه به خوبی جواب نمیدهند، برای مثال میزان پسانداز برای دانشگاه، بنابراین آن پول باید از مرحله سیستم پاکت گذر کرده، و مستقیما به حساب بانکی منتقل شود.
پیشنهاد مطالعه: آموزش خرید عاقلانه پوشاک به کودکان
بعد پنجم: به فرزندانتان اجازه ارتکاب خطا بدهید
یکی از سختترین قسمتهای سوادآموزی مالی به کودکان این است که آنها لاجرم مرتکب اشتباه میشوند؛ و این سوءتفاهمات سبب ضررهای مالی حقیقی و قابل لمس میگردند. به هرحال، مهم است که برای کودکان فضای آزمایش رفتارهای خاص، و عبرت از پیشامدهای آن رفتارها را فراهم کنید.
وقتی کودک مرتکب خطا مالی میشود، خصوصا خطای گرانقیمت، والدین نیز وسوسه میشوند تا خودشان وارد عمل شده، و تمام بار مسئولیتها را (تا ابد) بر عهده بگیرند. اما به یاد داشته باشید که یادگیری عادات صحیح مالی مستلزم آزمون و خطای کودکان (و صبوری شما) است. واقعیت این است که والدین همچنان مجبورند تا راهی بیابند که به کودکان کمک کنند تا بالاخره در یک مقطع، این رفتارهای وظیفهشناسانه را تمرین کنند؛ یا اینکه بهکلی از دروسی که میتوانند به وسیله این تجارب بیاموزند، چشم بپوشانند.
پیشنهاد مطالعه: «باید و نبایدهای پول توجیبی؛ نقش والدین و اختیارات فرزندان»
بعد ششم: پول توجیبی بدهید
یکی از رایجترین روشها برای معرفی دیدگاه خرج مسئولانه به کودکان، اعطای پول توجیبی به آنها است. مقدار پولی که در اختیار فرزندانتان قرار میدهید کاملا به خودتان بستگی دارد؛ میزان پول توجیبی تفاوتی در یادگیری این مهم ایجاد نمیکند، و هر مقدار پول میتواند تاثیر بهسزایی در آموزش اصول پول به کودکان بگذارد.
اولین چیزی که میبایست به آن فکر کنید این است که چه رفتار و چه قوانینی را میبایست به دریافت آن پول گره بزنید. البته که محدودیتهایی در این زمینه وجود دارند؛ برای مثال، هنگام تولد یا مناسبتی که کودک ممکن است به عنوان کادو، پول بگیرد؛ اما موضوع پول توجیبی باید به مانند یک حقوق تلقی شود، نه یک هدیه هفتگی. این توقعات، چه به دستاوردهای تحصیلی کودکان گره بخورند، چه به انجام کارهای خانه، میبایست کاملا صریح تنظیم شده، و در مورد آن بحث بسیار شود.
پیشنهاد مطالعه: اهمیت پرداخت پول توجیبی به کودک و انواع آن