همان‌طور که گفته بودیم، در این سلسله مطالب، بازی‌های مالی را معرفی می‌کنیم. اولین بازی از این سری، بازی کاتان است که در این مطلب به آن می‌پردازیم. کاتان بازی‌ای است که استراتژی پیشرفت را شبیه‌سازی می‌کند و جنبۀ آموزشی زیادتر و رقابت هیجان‌انگیزتری نسبت به سایر بازی‌های مالی دارد.
بازی، قدیمی‌ترین روش آموزش و یادگیری بشر
یادگیری اساس زندگی بشر و پیشرفت او بوده و هست. زمانی که زندگی در مفاهیم ساده و کوتاه‌تری خلاصه می‌شد، انتقال آموخته‌ها به نسل بعد، توسط والدین و بزرگان قبیله، در کل، محدودۀ کوچکی از انسان‌های دوروبر انجام می‌شد. خطر مواجه شدنِ بدون آمادگی با مخاطرات زندگی انسان را ناچار به آموزش نسل‌های جوانش در شکل‌های ساده‌تر و شبیه‌سازی‌شده کرد؛ مثلاً تمرین شمشیرزنی با تکه‌ای چوب یا یادگیری شکار با پرتاب تیر به هدف‌های فرضی. با گسترش دامنۀ زندگی انسان و پیچیدگی مفاهیم زندگی و یافته‌های او دربارۀ بهبود شیوۀ زیستن، دیگر همۀ دانش موجود در اختیار همه نبود و والدین نمی‌توانستند همه‌چیز را به فرزندانشان انتقال دهند. از این رو، همیشه چیزهای زیادی هست که ما بلد نیستیم و ممکن است به‌شدت به آن‌ها در زندگی نیاز داشته باشیم. بازی یا همان روش‌های شبیه‌سازی‌شده برای آموختن مهارت‌های بزرگسالی هنوز هم کاربرد دارد؛ نه فقط برای کودکان، بلکه برای هر کسی که می‌خواهد چیز نویی بیاموزد، بازی کردن بهترین راه یادگیری است.
راهبردهای زندگی نوین و توسعۀ روش‌های زیستن دانشی‌ست که با تأسف در اختیار همه قرار ندارد و همین موجب اشتباهات جدی در زندگی می‌شود. مسائل مالی جزء مهم‌ترین مسائلی هستند که هرکس باید با آن‌ها آشنا باشد. بازی کاتان (به‌انگلیسی: Catan) یکی از بازی‌هایی‌ست که استراتژی پیشرفت را شبیه‌سازی می‌کند. شما در این بازی، منابعی در اختیار دارید، مسیری را باید طی کنید و امتیازاتی را به‌دست بیاورید؛ مقیاسی کوچک از زندگی واقعی.
تمرین از نو ساختن و پیشرفت در بازی کاتان
در نیمۀ دهۀ 1990 میلادی، فردی به‌نام کِلاس تیبر (Klaus Teuber) در آلمان بازی کاتان را ساخت و شخص دیگری به‌نام فرانک ولارگ (Franckh-Kosmos Velarg) آن را منتشر کرد. کاتان در ابتدا مهاجران کاتان (The Settlers of Catan) نام داشت. در نسخه‌ای که سال 2015 منتشر شد نام آن به کاتان خلاصه شد تا نمونۀ اصل این بازی باشد. از کاتان نسخه‌های زیادی مانند نسخۀ سفری، نسخۀ خانوادگی، نسخۀ چوبی و نسخۀ لوکس مختص مجموعه‌داران ساخته شده است. این بازی جزء اولین بازی‌های اروپایی است که در خارج از قاره محبوبیت و گسترش زیادی یافته است. تا سال 2015، کاتان در 22 میلیون نسخه به 30 زبان در جهان چاپ شده است. نسخۀ فارسی بازی کاتان «سیطرۀ کاتان» نام دارد. علت موفقیت این بازی را این‌طور ذکر کرده‌اند که در عین این‌که به‌سادگی یاد گرفته می‌شود، استراتژی پیشرفته‌ای دارد.
بازیکنان در این بازی به‌منزلۀ مهاجران سرزمین کاتان هستند. آن‌ها باید خانه‌ها و شهرهایشان را بسازند، تجارت کنند و منابع را به‌دست آورند. بازیکنی که زودتر از همه به مجموعه امتیازهای تعیین‌شده (معمولاً 10 امتیاز) دست یابد، برنده می‌شود. سه یا چهار نفر می‌توانند در یک دست بازی، با هم رقابت کنند و به‌طور معمول هر بار بازی کردن 90 دقیقه یا کمتر طول می‌کشد.
گیم‌پلی بازی کاتان
در ابتدا باید خانه‌های شش‌ضلعی به‌صورت تصادفی روی صفحۀ مومی‌شکل بازی چیده شوند. بازیکن‌ها با تاس ریختن نوبتشان را تعیین می‌کنند و کارت‌های منابع را برمی‌دارند. منابع شامل چوب، غلات، آجر، گوسفند و سنگ است. خانه‌های اطراف جزیره بندر دارند و می‌توانند منابعشان را مبادله کنند. همچنین، بازیکن‌ها می‌توانند با یکدیگر هم منابع را مبادله کنند. در طول بازی بازیکن‌ها باید خانه‌هایشان را به شهر تبدیل کنند، منابع بیشتری به‌دست بیاورند، جاده بسازند و کارت پیشرفت بگیرند. یک حالت استثناء وجود دارد: اگر مجموع اعداد دو تاس، عدد 7 بیاید، بازیکنی که تاس انداخته، می‌تواند مهرۀ دزد را بردارد و منابع بازیکنانی که در اطراف آن شش‌ضلعی خانه و شهر ساخته‌اند، بدزدد. با ساختن شهرها، طولانی‌ترین جاده و بزرگ‌ترین ارتش بازیکن‌ها کارت پیشرفت می‌گیرند. تعداد معینی کارت پیشرفت معادل یک کارت پیروزی‌ست و کسی که ده امتیاز از کارت‌های پیروزی‌اش جمع کند، برنده است.
بازی کاتان جوایز متعددی برنده شده است و به‌لطف توانایی اعجاب‌انگیزش در جذابیت داشتن برای بازیکنان تازه‌کار به‌اندازۀ باتجربه‌ها، یکی از محبوب‌ترین بازی‌های دوره‌های اخیر است.
قسمتی از موفقیت مهاجران کاتان به طراحی خوب قواعد بازی آن مربوط است. آدام ویسبرگ فینالیست مسابقات قهرمانی مهاجران کاتان در آمریکا نوشته است این بازی «به‌آسانی یاد گرفته می‌شود؛ زیرا اساس آن بر استراتژی بخش‌های مساوی، قابلیت بردن بازی بدون تخلف و شانس است.» قواعد این فرصت را به بازیکنان می‌دهد که بدون خسته شدن از سختی بازی، همچنان کاتان برایشان جذاب باشد. ویسبرگ می‌گوید: «با کمی شانس، یک بازیکن تازه‌کار تندوتیز شانس این را دارد که یک بازیکن خبره را بزند.» در حالی که بازی‌های مثل مونوپلی کاستی‌هایی دارند؛ مثلاً خیلی بیشتر از انتظار بازیکنان، خصوصاً آن‌هایی که امید کمی برای بردن دارند، طول می‌کشند، مهاجران کاتان برای حفظ رقابت تنگاتنگ طراحی شده است.
از آن‌جا که کاتان بازی منحصربه‌فردی‌ست که به همکاری به‌اندازۀ (اگر نه بیشتر) رقابت، پاداش می‌دهد، ویسبرگ این‌طور استدلال می‌کند که «کاتان روحیۀ رقابتی را به روشی مثبت ایجاد می‌کند.»
بازی کاتان در مقایسه با دیگر بازی‌هایی که معرفی کردیم، مزیت‌هایی دارد که موجب می‌شود آن را در صدر فهرست قرار دهیم. البته در این بازی استراتژی‌های پیشرفت در سطح کلان‌تری از زندگی شخصی اجرا می‌شود؛ اما مفاهیمی که از آن می‌آموزیم، قابل استفاده در همۀ سطوح زندگی‌ست. در مقالۀ دیگری به نکات آموزشی بازی کاتان می‌پردازیم.
