از آن‌جایی که نهادهای مختلف به منظور کاهش رفت‌وآمدها و تعاملات فیزیکی به کارخانجات، فروشگاه‌ها، هتل‌ها و رستوران‌ها هشدار داده‌اند، ترافیک مراکز شلوغ و پرتردد شهری به صفر رسید. پشت درهای بسته آپارتمان‌ها و خانه‌ها اما هزاران تجارت از طریق دنیای مجازی به‌دنبال راهی برای بقای خود افتاده‌اند.
پس از شیوع کرونا تعداد افرادی که در خانه مشغول به کار شده‌اند، به یک‌باره افزایشی چشم‌گیر داشته است. پس از اتمام تعطیلات سال نو و ازسرگیری کارها، جهان بیش‌ترین میزان دورکاری تاریخ را تجربه کرد. این یعنی بسیاری از مردم سعی دارند تا قرار‌های ملاقات و مباحث گروهی را از طریق نرم‌افزارهای تماس تصویری انجام دهند.
آلوین فو، مدیر شرکت تبلیغاتی «ریپرایز دیجیتال» در شانگهای چین، که بالغ بر ۴۰۰ نفر کارمند دارد، می‌گوید: «فرصت خوبی برای ما پیش آمده تا دورکاری در ابعاد بزرگ‌تر را آزمایش کنیم. البته دورکاری برای شرکت تبلیغاتی ما که روند کاری‌اش نیاز به ارائه‌ی نظرها و ایده‌های آنی دارد، کمی سخت است. چرخاندن کار ما از راه دور مستلزم تماس‌های تصویری و صوتی بسیار زیاد است.»
مراکز تجاری چین یعنی هنگ‌کنگ و شانگهای، دو شهری که کانون تجارت چین هستند، به‌همراه صدها هزار کارمند در زمینه‌ی امور مالی، ارگان‌های دولتی، بیمه، مراجع قضایی و دیگر مشاغل اداری، پیشگامان نوع جدیدی از دورکاری کارمندان‌شان بوده‌اند.
دورکاری و نگرانی مدیران
یکی از فاکتور‌هایی که کم‌تر به آن پرداخته می‌شود، تغییرات نوسانی نحوه‌ی اثرگذاری ویروس کرونا بر روند شغلی کارمندان است؛ یعنی اعمال تغییرات روزانه بر کار کارمندان که در بازدهی آن‌ها تاثیر زیادی می‌گذارد.
برخی مدیران نگرانند که پس از خانه‌نشینی دست‌جمعی کارمندان‌شان، بازده کارشان افت کند، اما شواهد خلاف این را می‌گویند. مطالعات دانشگاه استنفورد نشان داده که بازده کارمندان پاسخگوی تلفنی در آژانس‌های هواپیمایی چینی (سی.تریپ) پس از خانه‌نشینی ۱۳ درصد رشد داشته است، که به خاطر وقفه‌های کم‌تر و راحتی بیش‌تر نسبت به محل کار بوده است.
دورکاری تهدیدی برای فضاهای به‌اشتراک‌گذاشته کاری
شیوع کروناویروس باعث شد که دورکاری در ابعاد بزرگ‌تر، به چالش کشیده شود و تهدیدی برای شکل‌های جدید تجارت که مستلزم «فضاهای کاری مشترک» است، تلقی شود. این مدل از توافقات شغلی در سال‌های اخیر به خاطر نرخ بالای کرایه‌ها و استارت‌آپ‌های دیجیتالی در شهرهای بزرگ چین، چند برابر شده است.
دیو تای، قائم مقام موسسه‌ی بی‌پلاس، صاحب فضای کار مشترک و نانوایی چینی با ۳۰۰ کارگر می‌گوید: «با این وضع مطمئناً با مشکل جدی رو‌به‌رو خواهیم شد.» این ویروس سبب شد تا او قادر به باز کردن مکان کسبش در پکن نشود. او می‌گوید تقریباً برای او و دیگر کارکنان صنعتش غیرممکن است که از خانه کار کنند. عدم تمایل مشتریان برای تعامل در فضای حقیقی برای تجارت تای، چیزی جز شکست به‌دنبال نخواهد داشت. او می‌افزاید: «هسته‌ی اصلی فضای کار مشترک، برقراری ارتباط رودررو، و جمع شدن مردم است. سخت است که این حجم از تعاملات و ارتباطات را به صورت آن‌لاین درآوریم.»
سازمان‌دهی کارمندان و خانه ماندن آن‌ها برای بسیاری ادارات تنها بخشی از مشکلات را حل می‌کند. بسیاری از کارمندان، به کارخانجات و کمپانی‌هایی وابسته‌اند که خود آن شرکت‌ها درگیر اختلالات دیگری هستند.
سال ۲۰۲۰ تا به این‌جا برای «کِیستیفای» تولیدکننده کیف گوشی، بهترین سال بوده است. شمار کارمندان این کمپانی هنگ‌کنگی در اواخر دسامبر سال گذشته از ۱۵۰ نیز عبور کرده و قرار بود امسال فروش خود را تا دو برابر افزایش دهند؛ اما شیوع گسترده ویروس کرونا در شهر ووهان سبب شد تا کارخانجات چینی تولید محصولات خود را متوقف کرده، و کیستیفای را مجبور به خانه‌نشینی اغلب کارمندانش بسازد. مدیر اجرایی شرکت کیستیفای که از طریق لپ‌تاپ در آپارتمان خود کار می‌کند، می‌گوید: «به هرحال کار و کاسبی هر طور که شده می‌بایست ادامه یابد.»
هیچ نقشه دیگری در کار نیست
کیستیفای تقریبا به اندازه نیاز ۳۰ روز خود در انبار موجودی دارد، اما مدیر اجرایی او می‌گوید تا وقتی که کارخانجات چین و اقصی نقاط جهان هرچه زودتر گشایش نیابند، نقشه دیگری در کار نبوده و روند کارمان همین گونه خواهد بود. این ویروس حتی برای آن دسته که تجارت‌شان با اینترنت و تلفن می‌چرخد نیز به معنای کاهش سفارش کار است.
بانکداران می‌گویند عرضه اوراق و دیگر معاملات به حالت تعلیق درآمده‌اند. ارزش تراکنشات در ۳۰ روز ابتدایی سال ۲۰۲۰ نیز تقریبا نصف زمان مشابه سال گذشته بوده است.
در حالی‌که مختصصان اذعان دارند که قدرت کشندگی ویروس جدید کرونا به اندازه سارس نیست، اما تا به این‌جا تعداد مبتلایانش بیش از بیماران سارس بوده و سرعت بالای شیوع این بیماری در ترسناک‌تر شدن آن نقش مهمی داشته است. «مشکلات روانی مردم» نیز یکی از اصلی‌ترین دلایل پیش‌بینی‌‌های مربوط به نابودی اقتصاد در شرایط فعلی است.
وارویک مک‌کیبن، استاد اقتصاد در دانشگاه کنبرای استرالیا معتقد است که ویروس سارس تقریبا ۴۰ میلیارد دلار به اقتصاد جهان ضربه زده و پیش‌بینی می‌کند که ضربه ویروس کرونا سه یا چهار برابر بدتر از سارس باشد. او می‌گوید: «ترس همگانی به نظر بیش‌ترین لطمه را به اقتصاد وارد کرده است؛ تأثیر این ترس حتی بیش‌تر از مرگ و میر ناشی از این بیماری است».
با بسته شدن درب کارخانجات و خانه‌نشینی کارمندان در خانه، بسیاری از صنایع خدماتی چین و سایر کشورها با بحران مواجه شده‌اند. این ضایعه خیلی بزرگ‌تر از زمان شیوع سارس بوده، آن هم با احتساب ۵۳ درصدی افت ارزش اقتصادی؛ یعنی چیزی بیش از ۴۱ درصد در مقایسه با سال ۲۰۰۲.
بدون مشتری، بسیاری از تجارت‌ها به نابودی کشانده خواهند شد
فنیکس چن، صاحب باشگاه ورزشی در چین قرار بود تا در باشگاهش را به علت فستیوال بهاری به مدت سه روز ببندد. اما بعدها بنا به توصیه شهردار، این تعطیلی تمدید شد. او می‌گوید: «اغلب مردم شانگهای ناچار در خانه مانده و از فضای عمومی دوری می‌کنند. ترسی که شیوع این ویروس به جان مردم انداخته، مسلماً تأثیر به‌سزایی در کسب‌وکار ما خواهد داشت.»
چن سپس به فکر تشویق مشتریان خود به ورزش در خانه و ارسال ویدئوهای آموزشی به آن‌ها از طریق اینترنت افتاد. او می‌گوید: «اگر بتوانم مشتریانم را تشویق به ادامه‌ی عادات ورزشی‌شان کنم، پس از اتمام این شرایط، هم به نفع ایشان و هم به نفع تجارتم خواهد بود.»
شیوع ویروس کرونا نه‌تنها در چین که در سراسر جهان شرایط مشابهی را برای کارفرمایان، صاحبان کسب‌وکار و کارمندان فراهم کرده است. در ایران نیز در نتیجه‌ی بحران فعلی، بسیاری از صنایع و کارخانجات با مشکلات اقتصادی بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند و شرایط جدید کاری، آن‌ها را با چالش‌های بزرگی مواجه ساخته است.
چه مدیر یک ورزشگاه باشید، چه صاحب کارخانه‌ای تولیدی یا مدیر داخلی یک هتل یا کارمندی که به دلیل دورکاری در حال تجربه‌ی جدیدی از کار است، باید بدانید اگرچه کرونا بزرگ‌ترین عامل خانه‌نشینی در تاریخ جهان بوده است؛ اما آن‌چه اهمیت دارد، پیدا کردن راهی برای سازگار شدن و گذار از این بحران همه‌گیر است.
