سواد مالی هر کشور بیان‌گر شرایط اقتصادی آن است. سواد مالی یعنی مجموعه‌ای از دانش‌ها و مهارت‌هایی پیرامون مدیریت هر چه بهینه‌تر پول. فقدان سواد مالی در کنار تحریم‌ها، افزایش نرخ تورم، کمبود شغل و درآمد، و افزایش نرخ سود وام‌ها، مشکلات مردم را بیش‌تر نیز خواهد کرد.
آخرین لیستی که از میزان سطح سواد مالی در کشورهای مختلف تهیه شده است به سال ۲۰۱۴ باز می‌گردد که کشورهای استرالیا، کانادا، دانمارک، فنلاند و آلمان با بیش از ۶۱ درصد جمعیت بزرگسال باسواد، در آن پیشتاز هستند و آمریکا با کم‌تر از ۵۷ درصد جمعیت باسواد، رتبه چهاردهم را دارد. هم‌چنین در سال ۲۰۲۲ مشخص شد که ایالات متحده جزء چهار کشور مقروض جهان قرار دارد.
بر طبق نتایج تحقیقات مختلف ۷۵ درصد از نوجوانان آمریکایی از لحاظ دانش مدیریت امور مالی شخصی از اعتماد به‌نفس کافی برخوردار نیستند. ۲۵ درصد از مردم این کشور اذعان داشته‌اند که هیچ فردی را نمی‌شناسند که بتوانند به توصیه‌های مالی آن اعتماد کنند. ۲۳ درصد از بزرگسالان بین ۱۸ تا ۲۹ سال کشور آمریکا نیز بیش از ۹۰ روز دیرکرد پرداخت کارت‌های اعتباری دارند. هم‌چنین آمریکایی‌ها در سال ۲۰۲۲ مجموعا ۸۰۰ میلیارد دلار بدهی کارت اعتباری داشته‌اند. ریشه تمام این مشکلات، کمبود سواد مالی افراد جامعه است.
آیا وضعیت سواد مالی در آمریکا چالش‌برانگیز است؟
فقدان سواد مالی در فرد باعث می‌شود که نه‌تنها از مدیریت مخارج زندگی خود برنیاید و گرفتار قرض شود، بلکه هم‌چنین در خطر اتخاذ تصمیمات سرمایه‌گذاری اشتباه و افتادن در دام کلاهبرداران مالی و ناتوانی مالی در بازنشستگی نیز خواهد بود. کمبود سواد مالی سبب ایجاد مشکلات مالی و در پی آن بروز استرس در فرد می‌شود. این استرس در ادامه سلامت جسمانی او را نیز تهدید می‌کند. مشکلات مالی هم‌چنین زندگی را سخت‌تر کرده، و دومین عامل طلاق در بین زوجین تلقی می‌شود. کشور آمریکا با وجود آن‌که جزء قدرت‌های اقتصادی جهان به حساب می‌آید، مردمش به قدر کافی به مدیریت پول‌شان اهمیت نمی‌دهند.
بر طبق آمار، بیش از یک‌سوم از مردم کشور آمریکا مدعی‌‌اند که از لحاظ مالی به صورت «حقوق‌به‌حقوق» پیش می‌روند؛ یعنی اگر منبع درآمد اصلی خود را از دست بدهند، برای تأمین مخارج زندگی خود به مشکل می‌خورند. اوضاع بدهی‌های‌شان نیز به شکل اسف‌باری درآمده است. کمبود سواد مالی در این کشور سبب شده است که تنها در سال ۲۰۲۱ به طور میانگین هر آمریکایی ۱۳۸۹ دلار پول از دست بدهد.
با وجود این ضعف‌ها، اکثریت جمعیت آمریکا از لحاظ پس‌انداز پول خوب عمل می‌کنند و گزارش شده است که ۸۹ درصد بزرگسالان این کشور پس‌انداز روز مبادا دارند و ۷۰ درصدشان نیز پس‌اندازی به‌جز پس‌انداز بازنشستگی نیز دارند.
آيا سواد مالی در مدارس آمریکا آموزش داده می‌شود؟
بهترین زمان برای یادگیری و نهادینه‌سازی سواد مالی در فرد، در سنین کودکی و نوجوانی است. پس باید این قشر از جامعه را جدی‌تر بگیریم. جالب است که این نسل به آموزش امور مالی علاقه نشان می‌دهد؛ ولی منابع و امکانات کافی مثل گنجاندن برنامه سوادآموزی مالی در مدارس را در اختیار ندارند.
می‌توان گفت که آموزش سواد مالی از والدین آغاز می‌شود، و در ادامه به مدارس و اینترنت نیز گسترش پیدا می‌کنند. بر طبق آمار ۷۵ درصد نوجوانان آمریکایی گفته‌اند که اصول مدیریت پول را از والدین خود، ۵۲ درصد از طریق مدرسه و ۴۲ درصد نیز از شبکه‌ها اجتماعی یاد می‌گیرند. درک یک سری از اصول مالی (مثل بیمه و بازنشستگی) همیشه برای کودکان و نوجوانان سخت بوده است که جمعیت غیر بزرگسال آمریکا نیز از این قاعده مستثنا نیست. ۳۲ درصد از نوجوانان این کشور فرق بین کارت اعتباری و کارت نقدی را نمی‌دانند و ۴۱ درصدشان از اصول مشارکت‌های بیمه‌ای نیز مطلع نیستند. نوجوانان هم‌چنین نسبت به نسل‌های گذشته خود علاقه بیش‌تری به سرمایه‌گذاری نشان می‌دهند (تقریبا ۸۶ درصدشان) ولی به خاطر نبود اعتماد به‌نفس کافی دست به سرمایه‌گذاری نمی‌زنند (۴۵ درصدشان).
کدام نسل از آمریکایی‌ها در امور مالی باسوادتر است؟
تحقیقات بسیاری پیرامون سطح سواد مالی در بین نسل‌های مختلف آمریکا اعم از نسل Z (متولدین سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۲)، نسل هزاره (متولدین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۶)، نسل اکس (متولدین ۱۹۶۵ تا ۱۹۸۰) و نسل بیبی‌بومر (متولدین ۱۹۴۶ تا ۱۹۶۴) صورت گرفته است که آمار جالبی در خود دارند. در این تحقیقات ثابت شده است که نسل‌های پیرتر از لحاظ مالی باسوادترند و در سال ۲۰۲۱ بیش از ۳۶ درصد از نسل Z آمریکا در آزمون‌های سنجش سواد مالی نمره ۵۱ تا ۱۰۰ گرفته‌اند. سهم بزرگسالان نسل هزاره و نسل اکس از این نمرات هر کدام ۴۸ درصد، و ۵۹ درصد از بیبی‌بومرها هم نمره ۵۱ تا ۱۰۰ در این آزمون‌ها کسب کرده‌اند.
در این بین اما نسل اکس با ۱۵ درصد، کم‌ترین امید را به آینده مالی خود دارند. در مقایسه با ۱۷ درصد از نسل هزاره، ۲۳ درصد از نسل اکس و ۱۸ درصد نیز از بیبی‌بومرها.
در حالی‌که نسل هزاره بیش‌ترین اعتماد به‌نفس را در زمینه دانش سرمایه‌گذاری دارند اما بیش از هر نسل دیگری غرق در بدهی خصوصا بدهی وام تحصیلی قرار دارند که یعنی دست‌شان برای سرمایه‌گذاری بسته است. در مقابل اما، بیبی بومرها کم‌ترین اعتماد به‌نفس را درباره سواد سرمایه‌گذاری دارند؛ اما کم‌تر از دیگر نسل‌ها از اوضاع مالی خود ناراضی‌اند.
اوضاع سواد مالی آمریکا از نظر جمعیت‌شناختی
بر طبق آمار به دست آمده، سطح سواد هر نژاد و جنسیتی با دیگری تفاوت دارد. برای مثال ۸۸ درصد از جمعیت قشر آسیایی کشور آمریکا گزارش داده‌اند که از لحاظ مالی در شرایط مطلوبی هستند؛ در مقایسه با این آمار، جمعیت قشر لاتین این کشور ۷۱ درصد، سفیدپوست‌ها ۸۱ درصد و سیاه‌پوست‌ها ۶۸ درصد از لحاظ مالی در شرایط مساعد قرار دارند.
هم‌چنین ثابت شده است که بزرگسالان با مدرک دانشگاهی نیز از لحاظ مالی باسوادترند. ۴۲ درصد از این قشر اعلام کرده‌اند که از لحاظ مالی شرایط مناسبی دارند.
نظر کارشناسان مالی پیرامون سواد مالی آمریکا
ران لوییس، نماینده سابق ایالات متحده پیرامون سواد مالی مردم آمریکا این‌گونه می‌گوید: «سواد مالی یک مشکل کاملا جدی است که می‌بایست به آن توجه ویژه داشت و هر چه زودتر به فکر حل کردنش بود؛ زیرا بسیاری از آمریکایی‌ها به قدر کافی به سازمان‌دهی مالیِ تحصیلات‌شان، سلامت‌شان و بازنشستگی‌شان توجه نمی‌کنند». جان دابلیو راجرز جونیور، مدیر سازمان اقتصادی آریل نیز معتقد است «سواد مالی به اندازه باقی اصول زندگی اهمیت دارد».
ادعاهای کارشناسان می‌تواند تلنگری باشد بر مردم جامعه تا بیش‌تر به فکر سلامت امور مالی خود باشند. کبیر سهگال، نویسنده معروف با ۸ کتاب پرفروش در آمریکا می‌گوید: «ما به سوادآموزی مالی در آمریکا نیاز داریم و دیگر بهانه‌‌گیری کافی است و باید به فکر راه‌حل باشیم».
نظر کارشناسان مالی پیرامون سواد مالی آمریکا
ران لوییس، نماینده سابق ایالات متحده پیرامون سواد مالی مردم آمریکا این‌گونه می‌گوید: «سواد مالی یک مشکل کاملا جدی است که می‌بایست به آن توجه ویژه داشت و هر چه زودتر به فکر حل کردنش بود؛ زیرا بسیاری از آمریکایی‌ها به قدر کافی به سازمان‌دهی مالیِ تحصیلات‌شان، سلامت‌شان و بازنشستگی‌شان توجه نمی‌کنند». جان دابلیو راجرز جونیور، مدیر سازمان اقتصادی آریل نیز معتقد است «سواد مالی به اندازه باقی اصول زندگی اهمیت دارد».
ادعاهای کارشناسان می‌تواند تلنگری باشد بر مردم جامعه تا بیش‌تر به فکر سلامت امور مالی خود باشند. کبیر سهگال، نویسنده معروف با ۸ کتاب پرفروش در آمریکا می‌گوید: «ما به سوادآموزی مالی در آمریکا نیاز داریم و دیگر بهانه‌‌گیری کافی است و باید به فکر راه‌حل باشیم».
ایالات متحده آمریکا به برنامه‌های جدی‌تری برای بهبود سواد مالی مردمش نیاز دارد
همان‌طور که گفتیم شروع عملیات آموزش سواد مالی به مردم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و باید آن را در دروس مدارس و دیگر موسسات آموزشی لحاظ کرد. اما شروع و اجرای برنامه‌های آموزشی به تنهایی کافی نیست؛ بلکه باید برنامه‌هایی تدوین بشوند که بیش‌ترین اثرگذاری را داشته باشند، برنامه‌هایی که بتوان اصول تئوری آن‌ها را به دنیای حقیقی نیز ربط داد. اگر برای آموزش، انتخاب دروس و... برنامه دقیقی چیده نشود و همه‌چیز بدون برنامه سر هم شود، اثرگذاری خوبی به دنبال نخواهد داشت. پس تنها راه‌اندازی کافی نیست باید کیفیت نیز به خرج داد.
نتیجه‌گیری
توسعه اقتصادی یک جامعه بدون سواددار کردن مردمش از لحاظ مالی امکان‌پذیر نیست. شاید تا یک حدی بتوان از لحاظ اقتصادی پیشرفت کرد؛ اما این اعضای کل جامعه هستند که به دوام اقتصاد آن کمک می‌کنند. از سوی دیگر، حتی اگر اوضاع اقتصادی یک جامعه در وضعیت مناسب باشد نیز افراد بدون سواد مالی به صورت شخصی دچار مشکل خواهند بود. آمار نشان داده است که نسل‌های مختلف، هر یک به شکلی نیازمند درک امور مالی هستند که از نظر کارشناسان مالی می‌بایست به سوادآموزی مالی آن‌ها، خصوصا نسل‌های جوان‌تر توجه ويژه داشت.
