در بخش‌های قبلی این مقاله، دیدیم که رفتار والدین چه تأثیری بر اخلاق کودک‌شان می‌گذارد و والدین باید در آموزش مالی به کودکان از چه رفتارهایی دوری کنند. به‌طور مثال، در بخش قبلی خواندیم پدرومادرها باید در مقابل برخی از خواسته‌های کودکان نه بگویند یا در مقابل بدهی و سایر مشکلات مالی مسئولیت‌پذیر بوده و نقش قربانی نداشته باشند؛ زیرا این مسئله تأثیر بسیار بدی بر آیندۀ مالی کودکان دارد. در این مطلب نیز به برخی دیگر از رفتارهای این‌چنینی می‌پردازیم.
از سرزنش کردن کودکانتان دست بردارید
شاید در این موقعیت قرار گرفته باشید که از پرداخت قبض برق شاکی بوده و به‌خاطر آن با اعضای خانواده بر سر خاموش کردن چراغ‌های اضافه جدال کرده‌اید. با دلخوری تمام دورتادور خانه می‌چرخید و با صدای زیاد، دانه‌دانه چراغ‌ها را خاموش می‌کنید تا بقیه متوجه عصبانیت شما بشوند. هر وقت که در فصل زمستان در خانه را باز می‌گذاشتم، مادرم بر سرم فریاد می‌کشید: «دستت به عقب برنمی‌گرده؟ ما مجبور نیستیم پول گرم کردن کوچه و خیابان را بدهیم.» در حالی که این نصیحت او به نظر بی‌ضرر و ضروری می‌آمد؛ اما در این شرایط، گاهی امکان دارد کودک‌تان احساس کند که تمام تقصیرها گردن او می‌افتد.
با همۀ این تفاصیل، به دلبند خود اهمیت هدر ندادن پول و صرفه‌جویی را یاد بدهید. برای مثال، خاموش کردن لامپ‌ها به‌منظور کاهش هزینۀ برق (خصوصاً زمانی که وضعیت اقتصادی‌تان بد باشد)، می‌تواند کودک‌تان را به برعهده گرفتن بار مسئولیت بیش‌تر از آن‌چه که باید، تهییج کند. فراموش نکنید که اگر وضعیت پول در این ماه خراب است، دلیل استرس شما زیاد بودن پول برق نیست، بلکه در حقیقت، دلیل اصلی‌اش این است که شما در حال تراشیدن هزینه‌ای بیش‌تر از حد درآمدتان هستید.
چگونه این رفتار را تغییر دهیم؟
از نظر من، عذرخواهی از کودکانتان، بعد از سرزنش‌های بی‌جای رفتار آن‌ها، هیچ اشکالی ندارد. این امر به آن‌ها می‌آموزد که ارتکاب خطا اشکالی ندارد و فرصتی عالی برای توضیح این است که شما در اصل از چه چیزی ناراحتید. سپس به‌عنوان خانواده، دوباره روی آن تمرکز کنید. صحبت درمورد اهمیت این‌که چرا در زمان سختی‌ها، همۀ اعضای خانواده می‌بایست برای صرفه‌جویی بیش‌تر، مشارکت کنند، به کودک‌تان کمک می‌کند که اهمیت برخورد درست (بدون ترس از سرزنش و احساس بد) با پول را به‌خوبی بفهمد.
صحبت درمورد اهمیت این‌که چرا در زمان سختی‌ها، همۀ اعضای خانواده می‌بایست برای صرفه‌جویی بیش‌تر مشارکت کنند، به کودک‌تان کمک می‌کند که اهمیت برخورد درست با پول را به‌خوبی بفهمد و دربارۀ مسائل مالی احساس بدی نداشته باشد.
از رقابت با دیگران و حسادت، در مقابل کودکان خود دوری کنید
خیره شدن از پنجرۀ خانه به ماشین جدید همسایه‌تان، یا احساس حسادت به دوست‌تان به خاطر خریدن خانۀ جدیدش، شاید برای شما امری عادی به نظر بیاید، اما کودکانتان رفتار شما را زیر ذره‌بین قرار داده‌اند، و برداشت دیگری از مسئلۀ حسادت خواهند داشت. تأثیر این حسادت، زمانی نمود پیدا می‌کند که باعث شود شما با مقایسه‌های همیشگی خود، برای رسیدن به دیگران، به سمت خرج کردن بیش‌تر کشیده شوید.
این امر یک پیام کاملاً صریح به کودک ارسال می‌کند: «موفقیت شما تنها زمانی ارزش دارد که با دستاوردهای رقیبان‌تان سنجیده شود.» شاید بزرگسالان برای «پُز دادن» موفقیت‌شان پوششی ترتیب داده باشند تا دیگران متوجه آن نشوند، اما عموماً به پیامدهای منفی ناشی از آن برای کودکان‌شان، توجه نمی‌کنند. با شکل‌گیری این اخلاق، کودکان به این نتیجه می‌رسند که ارزش واقعی آن‌ها فقط زمانی به چشم می‌آید که بالاترین رتبه را در میان هم‌کلاسی‌هایشان داشته باشند، یا کاپیتان تیم فوتبال مدرسه‌شان بشوند، یا گران‌ترین لباس را بپوشند. جدا از تأثیرات بد این رفتار بر روی پیش‌زمینۀ فکری کودک‌تان، سنجیدن ارزش خود با دارایی‌ها و متعلقات دیگران، رُک و پوست‌کنده، کمی احمقانه به نظر می‌رسد.
چگونه این رفتار را تغییر بدهیم؟
تنها راه چاره برای تغییر این رفتارِ رقابتی، تفکر دربارۀ رفتارها و باورهای خودتان است، تا به وسیلۀ آن تشخیص بدهید که ریشۀ اصلی مقایسه کردن خودتان با دیگران در چیست؟ برای برخی از افراد، قرار داشتن در بالاترین سطح، یک «نیاز» تلقی می‌شود؛ برای دیگران اما، خیلی سخت به نظر می‌رسد که همواره در حال جدال برای رسیدن به سطح ایدئال باشند. تا زمانی که نفهمید چرا در حال این مقایسه‌ها هستید، برای تغییر دادن این رفتار به مشکل برمی‌خورید.
رقابت سالم هیچ ایرادی ندارد؛ حتی باعث رشد و حرکت به‌سوی موفقیت می‌شود. اما کودکان شما باید بفهمند که تنها کسی که می‌بایست با او «رقابت» کند، خودشان هستند. تمرکز بر روی بهتر شدن و ارتقای خودشان (بدون در نظر داشتن مسائل مادی)، باعث می‌شود که همیشه از خود راضی باشند، به‌جای آن‌که بخواهند موفقیت‌هایشان را در برابر اشخاص دیگر بسنجند.
تفکر درمورد رفتار و عادات غلط خود و تصحیح به‌موقع آن‌ها، در درازمدت اثر مطلوبی روی فرزندان‌تان می‌گذارد. توصیه‌های گنجانده‌شده در این رشته‌مقاله، کمک می‌کند تا کمی درمورد رفتاهایتان در ارتباط با کودک‌تان فکر کنید. در بخش بعدی مقاله، این توصیه‌ها را کامل می‌کنیم.
